Okładniczkowate (Solenidae) – rodzina morskich małży z rzędu Veneroida obejmująca około 70 gatunków charakteryzujących się nietypowym dla małży, rurkowatym („scyzorykowatym”[2]) kształtem muszli oraz dużymi uzdolnieniami ruchowymi. Wszystkie gatunki są jadalne, poławia się je w celach konsumpcyjnych. Niektóre z nich są uważane przez smakoszy za najlepsze z małży[3]. W zapisie kopalnym znane są z warstw eocenu. W języku polskim określane są czasem nazwą okładniczki, ale nazwa ta była dawniej stosowana dla kilku rodzajów[3][4] rodziny Solenidae sensu lato, obecnie klasyfikowanych również w rodzinie Pharidae[5].
Występowanie
Okładniczkowate żyją w pełnosłonych morzach strefy tropikalnej i ciepłych rejonach stref umiarkowanych. Nie występują w strefach polarnych ani w chłodnych wodach stref umiarkowanych. Zagrzebują się płytko w piasku lub mule, zwykle w płytkim litoralu[2], do głębokości 40 m[3].
Budowa i zachowanie
Cienkościenne muszle okładniczek nie są podobne do muszli innych małży. Każda z połówek ma kształt wydłużonej, wąskiej rynienki[3] (kształt wydłużonego prostokąta[4]) o długości od 15 do 185 mm[2], a złożone razem tworzą spłaszczoną bokami, prostą lub lekko wygiętą rurkę.
Szczyty muszli są mocno przesunięte ku przodowi. Periostrakum jest cienkie i błyszczące. W listwie zamka każdej połówki występuje jeden ząb główny[2].
Przez otwór w tylnym końcu rurki wydostają się krótkie syfony, natomiast w przednim końcu lub poprzez szczelinę pomiędzy skorupami – silna i bardzo ruchliwa noga małża, która może wysuwać się na długość zbliżoną do długości muszli. Przy pomocy tak ruchliwej nogi małż może wykonywać po dnie zbiornika skoki na odległość do 1 m[4] lub zakopywać się w podłożu w bardzo krótkim czasie. Sprawnemu zakopywaniu się sprzyja również kształt muszli. Zwierzę wciska długą nogę w miękkie podłoże, następnie jej koniec nabrzmiewa zakotwiczając się, a skurcz nogi wciąga małża w dół. Obserwowano osobniki, które trzema takimi ruchami zdołały całkowicie ukryć się w piasku w ciągu 30 s[3].
Innym sposobem sprawnego przemieszczania się okładniczek jest gwałtowne wypychanie wody z syfonów. Siła odrzutu przemieszcza małża na odległość do 0,5 m[3].
Systematyka
Dawniej rodzina obejmowała kilka rodzajów grupowanych w podrodzinach Cultellinae i Soleninae. Pierwsza z nich jest obecnie włączana do rodziny Pharidae. Gatunki zaliczane obecnie do Solenidae sklasyfikowano w rodzajach[5]:
- Solen
- Solena
Rodzajem typowym rodziny jest Solen.
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
