Pneumatofor (zoologia)
narząd parzydełkowców / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Pneumatofor – narząd hydrostatyczny występujący u niektórych kolonijnych parzydełkowców z gromady stułbiopławów z rzędów Velellida i rurkopławów, przy czym nie są to narządy homologiczne[2]. Działa analogicznie do pęcherza pławnego ryb, umożliwiając przez zmianę objętości gazu regulację poziomu, na którym zawieszona jest w wodzie kolonia[1].
U stułbiopławów z rzędu Velellida centralną część kolonii stanowi dyskowaty hydrosom. Pneumatofor jest w takiej kolonii zmodyfikowaną, wyposażoną w żagielek lub jego pozbawioną hydromeduzą. Leży on na górnej stronie hydrosomu i zaopatrzony jest w system zatok oraz pierścieniowatych, chitynowych, srebrzyście połyskujących kanałów. Zatoki i kanały wypełnia gaz, a do pierścieni dochodzą tchawki z polipów na spodniej stronie hydrosomu[2].
U rurkopławów hydrosom jest rurkowaty. Pneumatofor występuje u podrzędu Cystonectina i większości przedstawicieli podrzędu Physophorina[2]. Umiejscowiony jest na szczycie hydrosomu i jest zmodyfikowanym hydropolipem[1] lub hydromeduzą[2]. Kształt pneumatoforu najczęściej jest dzwonkowaty. Składa się on z jednej lub większej ilości wysłanych chityną komór gazowych[2][1], z których każda zaopatrzona jest w gruczoł gazowy zawierający komórki gazotwórcze. Skład gazu w komorach może być różny. U jednych gatunków zbliżony jest do składu powietrza, a u innych zawiera znaczną ilość argonu, a u jeszcze innych 90-procentowy udział tlenku węgla[1].