Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pojazd zaprzęgowy (zaprzęg, wóz) – środek transportu, pojazd poruszający się na kołach (dwóch lub czterech) lub płozach (sanie) przy wykorzystywaniu siły zwierzęcia pociągowego (najczęściej konia), rzadziej człowieka (riksza).
Główne części składowe pojazdu to podwozie z kołami lub płozami stanowiące jego ostoje oraz nadwozie. Zaprzęgiem wykorzystującym siłę zwierzęcia kieruje przeważnie, siedząc na tzw. koźle, powożący (woźnica, dorożkarz).
Odkrycia archeologiczne wskazują, że już w epoce kamienia łupanego ludzie tworzyli i stosowali rozmaite wynalazki celem ułatwienia transportu i przewozu ciężkich rzeczy. W ok. 6000 r. p.n.e. powszechnie stosowaną praktyką było toczenie transportowanego przedmiotu na drewnianych walcach we włóku.
W starożytnej Grecji i Rzymie używano dwu- i czterokołowych pojazdów.
W Bronocicach koło Działoszyc podczas prowadzonych w 1976 roku prac archeologicznych znaleziono tzw. wazę z Bronocic z najstarszym znanym wyobrażeniem pojazdu kołowego na świecie (ok. 3635-3370 p.n.e.). Był on wyposażony w cztery koła i dyszel. Grafika na wazie oprócz pojazdu zawiera schematyczne przedstawienie krajobrazu osady.
W Polsce oryginalnymi konstrukcjami były bryczka, brożek, kolebka, kolasa i linijka. Pierwszy polski cech powoźników powstał w 1556 roku w Pabianicach. Na XVIII wiek przypada poważny rozwój manufaktur przewoźniczych. W 1784 roku powstała w Warszawie spółka fiakrów, a w 1845 roku Piotr Steinkeller założył spółkę do eksploatacji omnibusów własnej produkcji. W końcu XIX wieku w samej Warszawie było około dziesięciu fabryk pojazdów zaprzęgowych słynących z doskonałych wyrobów.
W XX wieku pojazdy zaprzęgowe zostały niemal całkowicie wyparte przez pojazdy mechaniczne. Historyczne pojazdy są obiektami wystaw muzealnych m.in. w Muzeum Powozów i Zaprzęgów w Galowicach.
W latach 1962-1983 dokumentem uprawniającym do powożenia zaprzęgiem była karta woźnicy. W 1983 roku wprowadzono przepisy, na podstawie których kierujący zaprzęgiem mógł okazać również alternatywnie: prawa jazdy (dowolnej kategorii) lub, po osiągnięciu określonego wieku (przepisy w tym zakresie zmieniały się), także kartę motorowerową lub kartę rowerową.
W obecnym stanie prawnym, to jest obowiązywania ustawy o kierujących pojazdami, do kierowania pojazdem zaprzęgowym przez osobę, która ukończyła 18 lat, nie jest wymagane posiadanie żadnych uprawnień[1]. Osoby młodsze powinny zaś posiadać prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T lub, w przypadku ukończenia 15 roku życia, także kartę rowerową[2].
Do poruszania się po drogach publicznych pojazd zaprzęgowy wyposaża się w:
Dopuszczalne jest uczestniczenie w ruchu pojazdu zaprzęgowego:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.