Prokarionty

Prokarionty, prokarioty, organizmy prokariotyczne (Prokaryota, Procaryota) – mikroorganizmy, w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych charakterystycznych dla eukariontów. Nazwa pochodzi od greckich słów pros („przed”) i karyon („orzech”, „jądro”). Pozostałe synonimy to: akariobionty, akariota, organizmy akariotyczne, anukleobionty, bezjądrowce, bezjądrowe, prokariota, protokarionty, przedjądrowce.

Nazwa Prokaryota została zaproponowana przez Édouarda Chattona[1] w 1925. Jednak w sensie taksonomicznym Chatton nie zdefiniował tego terminu, tzn. nie postawił diagnozy taksonomicznej[2]. Pomimo tego w klasyfikacjach biologicznych zaproponowany przez niego podział organizmów na prokariotyczne i eukariotyczne utrzymał się do lat 90. XX wieku. Początkowo pod nazwą prokarionty łączono uważane za odrębne grupy bakterie i sinice. Następnie sinice uznano za grupę bakterii, a inną gałąź bakterii zaczęto wyodrębniać jako tzw. archebakterie (obecnie archeony lub archeowce). Czasem słów „bakterie” i „prokarionty” używano zamiennie.

W końcu XX wieku badania molekularne przyniosły kluczowe informacje dla zrozumienia przeszłości ewolucyjnej prokariontów i dowiodły parafiletycznego charakteru tej grupy organizmów. Okazało się, że odkryte w latach 70. XX wieku archeowce są równie odległe od bakterii, jak od eukariontów, a pod pewnymi względami nawet bliższe tym ostatnim (patrz intron). Obecnie taksonomowie wydzielają w ślad za propozycją Woesego (1990): bakterie, archeowce i eukarionty w odrębne taksony, przy czym dwa ostatnie tworzą wspólny klad, tj. zakłada się, że posiadały wspólnego przodka.