Przerzeczyn-Zdrój

Przerzeczyn-Zdrój (niem. Bad Dirsdorf) – wieś uzdrowiskowa w południowo-zachodniej Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, w gminie Niemcza.

Przerzeczyn-Zdrój

wieś
Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	dzierżoniowski
Gmina	Niemcza
Wysokość	240-265 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	598[1]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	58-231[2]
Tablice rejestracyjne	DDZ
SIMC	0853961
Położenie na mapie gminy Niemcza Przerzeczyn-Zdrój
Położenie na mapie Polski Przerzeczyn-Zdrój
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Przerzeczyn-Zdrój
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego Przerzeczyn-Zdrój
50°41′08″N 16°49′35″E[3]
Strona internetowa

Kaplica rodziny von Pfeil (po lewej)

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Demografia

Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego (2011), wieś liczyła 598 mieszkańców^[1].

Historia

Pierwsza wzmianka o Przerzeczynie pochodzi z roku 1264 – ówczesna nazwa miejscowości brzmała Przyrzyce, co świadczy o słowiańskiej etymologii. W okresie kolonizacji niemieckiej zaczęto używać nazwy Bad Dirsdorf (do końca XIX wieku: Diersdorf), stosowanej do roku 1945. W roku 1802 we wsi odkryto dwa cenne źródła mineralne (siarczkowe i żelaziste), co spowodowało rozwój uzdrowiska. W latach 20. XX wieku powstał pierwszy zakład przyrodoleczniczy i kilka pensjonatów^[4].

Nazwa

W roku 1946 wprowadzono urzędowo nazwę Przerzeczyn Zdrój, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Bad Dirsdorf^[5]. Nazwa z dywizem Przerzeczyn-Zdrój została zatwierdzona urzędowo przez MSWiA.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[6]:

• kościół pom. pw. MB Częstochowskiej (parafia NMP Królowej Polski), gotycki (XIV-XVIII w.), częściowo zbarokizowany, z barokowym prezbiterium; na zewnątrz kościoła zachowanych pełnopostaciowych epitafiów szlacheckich - najstarsze z 1552 r.
• kaplica z XVIII w.
• zespół pałacowy z XVII-XIX w.:
  • pałac, z 1896 r.
  • park z XVII w., zmiany w pierwszej poł. XIX w.

inne

• kaplica grobowa rodziny von Pfeil, wybudowana z kamienia, kryta dachem dwuspadowym. Nad wejściem herb rodziny i sentencja ich lebe und ihr sollt auch leben/ Ja żyję i ty też powinieneś żyć^[7].

Uzdrowisko

Fragment uzdrowiska

Dla uzdrowiska Przerzeczyn-Zdrój określono następujące profile lecznicze: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby reumatologiczne, choroby neurologiczne^[8].

Na obszarze uzdrowiska znajdują się 3 źródła wody leczniczej, które mogą być wykorzystywane do leczenia. Należą do nich ujęcia:

• Odwiert nr II – woda swoista (słabo zmineralizowana) 0,043%, radonowa, która zawiera siarkowodór, zasoby eksploatacyjne – 2,27 m³/h,
• Odwiert nr VIII – woda swoista (słabo zmineralizowana) 0,055%, radonowa, aktualnie nie eksploatowany, zasoby eksploatacyjne – 2,4 m³/h,
• Odwiert nr IX – woda swoista (słabo zmineralizowana) 0,048%, radonowa, zasoby eksploatacyjne 3,0 m³/h^[9].

Właściwości lecznicze klimatu Przerzeczyna-Zdroju zostały potwierdzone w 2009 r. przez IGiPZ im. Stanisława Leszczyckiego PAN^[10].

Uzdrowisko Przerzeczyn-Zdrój ma 4 sanatoria uzdrowiskowe („Akacja”, „Buk”, „Cis”, „Forsycja”) ze 170 miejscami, przychodnię uzdrowiskową oraz zakład przyrodoleczniczy w sanatorium „Akacja”. Ponadto w uzdrowisku znajduje się park zdrojowy o powierzchni 3 ha, basen rehabilitacyjny i ścieżki zdrowia^[11]. Istnieje tu także klubokawiarnia i biblioteka dla kuracjuszy.

Szlaki turystyczne

Ziębice – Lipa – Jasłówek – Krzelków – Zameczny Potok – Ciepłowody – Kawia Góra (Łysica) – Ruszkowice – Ostra Góra – Podlesie – Przerzeczyn-Zdrój – Grzybowiec – Piława Górna – Piława Dolna

Piława Górna – Ligota Mała – Przerzeczyn-Zdrój – Podlesie – Ruszkowice – Przełęcz nad Blotnicą^[12]

Transport

Według stanu na luty 2018 r. miejscowość jest objęta siecią publicznej komunikacji autobusowej funkcjonującej na obszarze powiatu dzierżoniowskiego, organizowanej przez Zarząd Komunikacji Miejskiej w Bielawie^[13].

Zobacz też

• Nazwy miejscowości z łącznikiem
• Nazwy miejscowości z członem Zdrój

Przypisy

1. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1059 [zarchiwizowane 2022-10-26].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 111104
4. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk – przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 123
5. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85)
6. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 15. [dostęp 2012-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
7. Mauzoleum
8. (§9. Statut Uzdrowiska Przerzeczyn-Zdrój) Uchwała Nr XXXVIII/224/10 Rady Miejskiej w Niemczy z dnia 29 stycznia 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2010 r. Nr 60, poz. 923)
9. (§11. Statut Uzdrowiska Przerzeczyn-Zdrój) Uchwała Nr XXXVIII/224/10 Rady Miejskiej w Niemczy z dnia 29 stycznia 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2010 r. Nr 60, poz. 923)
10. (§13. Statut Uzdrowiska Przerzeczyn-Zdrój) Uchwała Nr XXXVIII/224/10 Rady Miejskiej w Niemczy z dnia 29 stycznia 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2010 r. Nr 60, poz. 923)
11. (Załącznik Nr 1 do Statutu Uzdrowiska Przerzeczyn-Zdrój) Uchwała Nr XXXVIII/224/10 Rady Miejskiej w Niemczy z dnia 29 stycznia 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2010 r. Nr 60, poz. 923)
12. Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 22.02.2014
13. serwis Zarządu Komunikacji Miejskiej w Bielawie. [dostęp 2018-02-03].