Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
STOBAR - akronim od angielskiego Short Take Off But Arrested Recovery używany w lotnictwie do określania sposobu startu i lądowania samolotu na pokładach lotniskowców, będącego kombinacją systemów STOVL (krótki start bez wspomagania) i CTOL (konwencjonalne lądowanie z użyciem lin hamujących).
Samolot startuje z lotniskowca wykorzystując moc własnych silników i specjalny pokład startowy wznoszący się w postaci skoczni (ang. ski-jump), a nie jak na większości lotniskowców katapultę. Lądowanie odbywa się w sposób konwencjonalny, ale z wykorzystaniem lin hamujących samolot, który przed lądowaniem wypuszcza specjalny hak zaczepiający za liny. Zaletą tego systemu jest prostsza i tańsza konstrukcja okrętów, pozbawionych katapulty, lecz wadą jest ograniczony asortyment samolotów, które mogą operować z lotniskowca (bez większych samolotów wczesnego ostrzegania lub zwalczania okrętów podwodnych), a także zazwyczaj ograniczenie ich masy startowej, prowadzące do zmniejszenia ilości przenoszonego paliwa lub uzbrojenia[1].
Start samolotów z pokładu lotniskowca bez wspomagania w postaci katapult stosowany był jako podstawowy od początku istnienia tej klasy okrętów do okresu II wojny światowej włącznie. W celu skrócenia startu, odbywał się on pod wiatr, a lotniskowiec dodatkowo płynął naprzód. Dopiero po II wojnie światowej szerokie zastosowanie coraz cięższych samolotów odrzutowych, o dużej prędkości oderwania, wymusiło stosowanie katapult wspomagających start. Wprowadzenie systemu STOBAR zostało umożliwione przez pojawienie się nowej generacji samolotów odrzutowych o wysokim stosunku ciągu do masy i skrzydłach zapewniających odpowiednią siłę nośną. Sprzyjało mu także opracowanie startu przy pomocy skoczni, wprowadzone po raz pierwszy dla samolotów krótkiego i pionowego startu i lądowania (V/STOL).
System STOBAR został po raz pierwszy praktycznie zastosowany na radzieckich, następnie rosyjskich krążownikach lotniczych projektu 1143.5, z których do służby wszedł jako pierwszy „Admirał Kuzniecow” (samoloty myśliwskie Su-33 i MiG-29K i treningowe Su-25UTG)[2]. Drugi okręt tego typu dokończony został w Chinach jako „Liaoning”, wyposażony w kopie Su-33 - Shenyang J-15. System STOBAR zastosowano następnie na przebudowanym w Rosji dla marynarki Indii starszym krążowniku lotniczym „Admirał Gorszkow”, który wszedł do służby w 2014 roku jako lotniskowiec INS „Vikramaditya” (samoloty MiG-29K i w przyszłości HAL Tejas). Pod wpływem tych okrętów, system STOBAR został zastosowany jeszcze na budowanych już w Chinach i Indiach własnych lotniskowcach „Shandong” i INS „Vikrant”.
Kiedy zaproponowano wprowadzenie na uzbrojenie myśliwca czwartej generacji Eurofighter Typhoon, rozważano, na wniosek Francji, możliwość jego operowania z pokładów lotniskowców w konfiguracji STOBAR. Ze względu jednak na różne priorytety stawiane przed nową maszyną przez pozostałych uczestników projektu Eurofighter i w konsekwencji wycofanie się Francji zrezygnowano z tej opcji. Po odłączeniu się od projektu europejskiego myśliwca Francja zbudowała własny samolot pokładowy czwartej generacji Dassault Rafale M, wykorzystujący jednak system CATOBAR.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.