Silnik uniwersalny

Silnik uniwersalny – komutatorowy silnik elektryczny, przeznaczony do zasilania dwoma rodzajami prądu elektrycznego: prądem stałym albo prądem przemiennym.

Silnik uniwersalny. Po prawej widoczne elektromagnesy stojana wykonane z blach.

Konstrukcyjnie jest to szeregowy silnik prądu stałego przystosowany do pracy z napięciem przemiennym poprzez zastosowanie blach w elektromagnesach stojana w celu ograniczenia strat energii przy przemagnesowywaniu^[1][2].

Silniki uniwersalne mogą osiągać duże prędkości obrotowe oraz duży moment rozruchowy^[1].

Schemat połączeń uzwojeń silnika uniwersalnego z dwoma uzwojeniami wzbudzenia. Widoczne odczepy do zasilania prądem stałym oraz przemiennym.

Silnik uniwersalny zasilany prądem przemiennym osiąga tylko ok. 70–80% mocy w porównaniu do zasilania prądem stałym. W związku z tym silnik może być wyposażony w dodatkowy odczep na uzwojeniu wzbudzenia^[2] lub dwa uzwojenia wzbudzenia, przy czym uzwojenie dla prądu przemiennego ma mniejszą liczbę zwojów nawiniętych grubszym drutem^[1].

Zmiana kierunku obrotów

Zmianę kierunku wirowania można osiągnąć przez zmianę polaryzacji uzwojenia wzbudzenia względem wirnika^[1].

Rozbieganie

Silnik uniwersalny (jak każdy silnik szeregowy prądu stałego) może ulec uszkodzeniu w wyniku rozbiegania. Ma to miejsce gdy obciążenie wału jest zbyt małe. Silnik osiąga wtedy prędkości obrotowe przekraczające wartości znamionowe^[3].

Zastosowanie

Wiertarka ze zdjętą obudową, z widocznym silnikiem uniwersalnym, gdzie: 4 – szczotki (wewnątrz szczotkotrzymaczy z tworzywa), 5 – komutator, 6 – elektromagnesy stojana wykonane z blach – po lewej i prawej stronie widoczne wystające uzwojenie wzbudzenia.

• artykuły gospodarstwa domowego (np. odkurzacz, mikser kuchenny)^[4]
• elektronarzędzia^[5] (np. wiertarka)