Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka
republika radziecka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka, Tadżycka SRR, radziecki Tadżykistan (ros. Таджикская Советская Социалистическая Республика, tadż. Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон) – jedna z republik związkowych ZSRR, istniejąca od 1929 do 1991 roku.
| republika radziecka | |||||
| 5 grudnia 1929 – 31 sierpnia 1991 | |||||
| |||||
| Hymn: | |||||
| Dewiza: Пролетарҳои ҳамаи мамлакатҳо, як шавед! (Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!) | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania | |||||
| Data likwidacji | |||||
| Powierzchnia |
143 100 km² | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
35,7 os./km² | ||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie | |||||
;_Flag_of_Tajikistan_(1991–1992).svg)
Tadżycka SRR powstała 5 grudnia 1929 r. jako pełnoprawna republika rad i następczyni Turkiestańskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Formalna zmiana nazwy weszła w życie w 1936 roku[1]. Pozostała w składzie Związku Radzieckiego do 26 grudnia 1991 r., kiedy uzyskała niepodległość jako Republika Tadżykistanu[2].
W następstwie zwycięstwa rewolucji październikowej 1918 r., terytorium kraju weszło w skład Turkiestańskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej jako część Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, formalnej poprzedniczki ZSRR.
14 października 1924 r. powstała Tadżycka Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka, znajdująca się w obrębie Uzbeckiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Od 2 stycznia 1925 r. w ramach Tadżyckiej ASRR, a potem Tadżyckiej SRR istniał Gorno-Badachszański Obwód Autonomiczny.
W momencie utworzenia TSRR w grudniu 1929, jej stolica, Duszanbe, nosiła nazwę Stalinabad na cześć Józefa Stalina. Po jego śmierci, w ramach destalinizacji przeprowadzonej przez KPZR pod przewodnictwem Nikity Chruszczowa przywrócono oryginalną nazwę.
Kolektywizacja
Ogólnoradziecka polityka kolektywizacji rolnictwa była implementowana w Tadżyckiej SRR w latach 20. i 30. Walka z chłopstwem feudalno-klanowym nasiliła się po śmierci Lenina i objęciu władzy przez Józefa Stalina. Celem starań było zwiększenie produkcji bawełny w republice. Aby to osiągnąć, władze przeprowadziły projekty irygacyjne i masowe przesiedlenia mieszkańców terenów górskich. Sprzeciw lokalnej społeczności objawił się w postaci wsparcia dla basmactwa, nacjonalistyczno-religijnego ruchu oporu wobec reform porewolucyjnej władzy[3].
Republika tadżycka graniczyła z Afganistanem od południa, Uzbecką SRR od zachodu, Kirgiską SRR od północy i Chinami od wschodu. Część granicy z Afganistanem stanowił tzw. Korytarz Wachański, oddzielający TSRR od Pakistanu.
Polityka gospodarcza, narzucona odgórnie przez plany gospodarcze ZSRR, wymusiła transformację szlaków wodnych w celu doprowadzenia irygacji do ustanowionych na suchych, pustynnych terenach pól uprawy bawełny. W latach 80. XX wieku około 90% zasobów słodkiej wody TSRR zużywano na potrzeby rolnictwa. Źle zaprojektowane kanały irygacyjne przyczyniły się do zanieczyszczenia i ostatecznego wyschnięcia znajdującego się w sąsiadującej Uzbeckiej SRR Jeziora Aralskiego[4].
Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka wchodziła w skład Związku Radzieckiego jako jedna z piętnastu (w momencie rozpadu ZSRR) republik. W Tadżyckiej SRR oficjalnie obowiązywał system nierównego trójpodziału władzy, z Najwyższą Radą, jednoizbowym organem ustawodawczym z siedzibą w Duszanbe na czele, i władzą sądowniczą oraz wykonawczą w tle. W rzeczywistości, jak w całym ZSRR, system polityczny TSRR był przesiąknięty wpływami Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego[5].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
