Loading AI tools
szybkość wykonania uworu muzycznego Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tempo (agogika) – jeden z elementów dzieła muzycznego, oznaczający, jak szybko utwór ma być wykonany.
Pierwsze próby ścisłego określenia tempa podejmowano już na przełomie XV i XVI wieku. Szły one w trzech kierunkach:
Od początku XVII w. zaczęto w zapisie nutowym podawać (początkowo sporadycznie, a wcześniej tylko wyjątkowo) szybkość wykonania utworu w postaci włoskiej nazwy tempa nad partyturą lub pięciolinią (jednak np. już w barokowej muzyce francuskiej używano określeń francuskich, zaś jednym z pierwszych kompozytorów niemieckich, określających tempo w swoim języku ojczystym, był Ludwig van Beethoven). Ta metoda definiuje tempo w sposób przybliżony, zaś w różnych szkołach i w różnych okresach historycznych określeniom tym nadawano różne znaczenie.
Od drugiej połowy XVIII w. nazwom tempa towarzyszą często dodatkowe określenia, opisujące sposób wykonania utworu (np. adagio cantabile – powoli i śpiewnie, adagio risoluto - powoli, ale pewnie, zdecydowanie). Coraz częściej określenia te podawane są też w innych językach narodowych (angielskim, niemieckim, francuskim itp.).
Proste i precyzyjne określenie tempa stało się możliwe od czasu wynalezienia metronomu (1816). Od tej pory oprócz określeń słownych tempo można określić w sposób bezwzględny poprzez podanie liczby uderzeń na minutę (BPM) wraz z określeniem jednostki rytmicznej, odpowiadającej uderzeniu metronomu. Domyślnie jednostką tą jest ćwierćnuta, można jednak wybrać dowolną inną jednostkę, jeśli jest ona bardziej naturalna dla danego utworu (np. ósemkę lub półnutę).
Słowne określenia tempa podawane na początku utworów lub ich części są często używane w charakterze ich tytułów, o ile kompozytor nie nazwał dzieła w inny sposób (np. Adagio – jeden z bardziej znanych utworów przypisywany niesłusznie Tomaso Albinoniemu).
Nazwa po włosku | Znaczenie | Liczba jednostek metrycznych na minutę (BPM)* |
---|---|---|
Tempa wolne | ||
grave | ciężko, poważnie, ociężale | 30 – 40 |
largo | szeroko, bardzo wolno | 40 – 50 |
lento | powoli | 50 – 52 |
larghetto | dosyć powoli | 52 – 55 |
adagio | wolno | 55 – 60 |
Tempa umiarkowane | ||
andante | w tempie spokojnego kroku | 60 – 70 |
moderato | umiarkowanie | 88 – 92 |
andantino | szybciej niż andante i moderato | 96* |
allegretto | ruchliwie | 104 – 120 |
Tempa szybkie | ||
allegro | ruchliwie, wesoło | 120 – 138 |
vivo vivace |
żywo, żwawo | 160 – 168 |
presto | spiesznie | 168 – 199 |
presto vivacissimo | bardzo żywo | 176* |
prestissimo | maksymalnie szybko | 200* |
* Częstotliwość może się zmieniać w zależności od źródeł; również określenia te różnie były rozumiane w różnych epokach.
Określenia tempa mogą być dodatkowo modyfikowane określeniem uzupełniającym – odnoszącym się do określenia ruchu, nastroju, czy charakteru utworu – umieszczanym, zgodnie z regułami języka włoskiego, przed lub po nazwie tempa:
Chwilowe zmiany tempa podaje się pod pięciolinią na początku odcinka tekstu muzycznego, którego one dotyczą. Używa się określeń:
Powrót do poprzedniego tempa zaznacza się określeniem: a tempo, tempo I lub tempo primo (tempo I).
Używane są również terminy w językach narodowych. Poniżej znajdują się tłumaczenia określeń tempa z wybranych języków.
Wielu kompozytorów używało francuskich określeń temp, m.in.: François Couperin, Jean-Philippe Rameau, Claude Debussy, Olivier Messiaen, Maurice Ravel czy Aleksandr Skriabin. Erik Satie używał stworzonych przez siebie francuskich określeń tempa[2]:
Określeń niemieckich używali np. Ludwig van Beethoven i Gustav Mahler.
Angielskie określenia stosowali między innymi Benjamin Britten i Percy Grainger.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.