Tracheotomia

Tracheotomia – otolaryngologiczny zabieg otwarcia przedniej ściany tchawicy i wprowadzenie rurki do światła dróg oddechowych i tą drogą prowadzenie wentylacji płuc^[1]. W wyniku tracheotomii zapewnia się dopływ powietrza do płuc, z pominięciem nosa, gardła i krtani.

Schemat tracheotomii – stosunki anatomiczne:
1 - Struny głosowe
2 - Chrząstka tarczowata
3 - Chrząstka pierścieniowata
4 - Chrząstki tchawicy
5 - Balon służący do fiksacji rurki

Historia

Jest to jedna z najstarszych procedur chirurgicznych. Pierwsze wzmianki o zabiegach mających znamiona tracheotomii mogły być już wykonywane ponad 3600 lat p.n.e.^[2] Jej wynalezienie przypisywane^[3] jest starożytnemu lekarzowi Asklepiadesowi, żyjącemu na przełomie II i I wieku p.n.e.^[2] Jednak w późniejszych latach aż do czasów Odrodzenia tracheotomia była uznawana za zabieg bardzo niebezpieczny i hańbiący^[4]. W 1543 Andreas Vesalius przeprowadził udane doświadczenie sztucznej wentylacji u nieoddychającego psa dokonując nacięcia tchawicy i umieszczając w otworze trzcinową rurkę^[4]. Z tych doświadczeń skorzystał w 1546 Antonio Musa Brassavola(inne języki) dokonując tracheotomii podczas leczenia ropnia migdałków podniebiennych^[5]. Dzięki tym zabiegom narodziła się a następnie rozwinęła koncepcja szybkiego udrażniania dróg oddechowych^[5]. Autorem nazwy tracheotomia jest Thomas Fienus(inne języki), jednak stało się ono popularne dopiero 100 lat później^[6]. Do końca XVIII wieku wykonywanie zabiegu udrażniania dróg oddechowych było uznawane za trudne i wielu lekarzy wolało wybierać mniej inwazyjne metody^[6]. Początek XIX wieku to rozwój i poprawa bezpieczeństwa tracheotomii^[7], którego główną przyczyną była epidemia błonicy^[6] jak również postępy w dziedzinie znieczulenia ogólnego^[7].

Podział

• tracheotomia nagła (pilna)
• tracheotomia nienagła (planowa)
• tracheotomia górna – otwarcie tchawicy powyżej węziny tarczycy
• tracheotomia środkowa – otwarcie tchawicy po uprzednim przecięciu i podwiązaniu węziny tarczycy - najczęstszy i najbezpieczniejszy typ tracheotomii
• tracheotomia dolna – otwarcie tchawicy poniżej węziny tarczycy

Wskazania do wykonania tracheotomii

• ciężkie urazy twarzoczaszki
• oparzenia dróg oddechowych
• przeszkoda w drogach oddechowych np. guz
• jako wstęp do wykonania laryngektomii częściowej lub całkowitej
• obustronne porażenie fałdów głosowych
• konieczność przewlekłej sztucznej wentylacji (respirator)
• nadmiar zalegającej wydzieliny oskrzelowej
• przedłużona intubacja

Często jest to zabieg ratujący życie, wykonywany w warunkach szpitalnych.

Przebieg zabiegu tracheotomii

Zabieg tracheotomii polega na pionowym lub rzadziej poziomym nacięciu skóry poniżej chrząstki pierścieniowatej krtani. Następnie po wypreparowaniu i przecięciu mięśni powierzchownych szyi i mięśni podgnykowych dochodzi się do gruczołu tarczowego, który zsuwa się lub (częściej) przecina w obrębie węziny, odsłaniając chrząstki tchawicy. Przeciętą tarczycę zabezpiecza się przed krwawieniem. Przy pomocy skalpela wycina się w chrząstce tchawicy (zazwyczaj druga lub trzecia chrząstka poniżej chrząstki pierścieniowatej krtani) okienko, przez które wprowadza się rurkę tracheotomijną. Oprócz wycinania okienka w tchawicy można także naciąć tchawicę pomiędzy jej chrząstkami (II a III lub III a IV). Wprowadza się rurkę tracheotomijną.

Powikłania

1. Natychmiastowe – odma opłucnowa lub odma śródpiersia, przetoka tchawiczo-przełykowa, uszkodzenie większych naczyń lub nerwu krtaniowego wstecznego, krwawienie.
2. Wczesne – zatkanie wydzielinami i śluzem, wysunięcie rurki, zatrzymanie oddychania, poobstrukcyjny obrzęk płuc (gdy tracheotomia jest wykonana u pacjenta z długotrwałą obstrukcją w górnych drogach oddechowych i jest on zależny od hipoksyjnego napędu oddechowego).
3. Późne – krwawienie z przetoki (może być obfite), zwężenie tchawicy (z powodu niedokrwienia wywołanego przez rurkę tracheotomijną), przetoka tchawiczo-przełykowa, przetoka tchawiczo-skórna, defekt kosmetyczny po dekaniulacji.

Zobacz też

• konikotomia