Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie

Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie
	Mokotów
	; Ulica Narbutta przy ul. Kazimierzowskiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Przebieg
	Położenie na mapie Warszawy Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie
	Położenie na mapie Polski Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie
	52°12′18,9″N 21°00′37,5″E
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Ludwika Narbutta – ulica w dzielnicy Mokotów w Warszawie.

Szybkie fakty Państwo, Miejscowość ...

Zamknij

Ulica powstała w miejscu drogi narolnej wsi Mokotów^[1]. W okresie Królestwa Kongresowego prowadziła od traktu Puławskiego do cegielni, przy której znajdowały się glinianki^[2].

W 1897 roku duży teren między obecnymi ulicami: Rakowiecką, Puławską, św. Andrzeja Boboli, Ligocką i Melsztyńską stał się własnością Georga (Jerzego) von Narbuta^[3]. Na zlecenie właściciela w latach 1897−1898 został on rozparcelowany^[3]. Główną arterią projektowanego przez Narbuta miasteczka Mokotów stała się ulica Narbuta (nazywana także Narbutowską)^[4]^[3], odpowiadająca na całej długości obecnej ulicy^[3]. Na jej osi zaprojektowano prostokątny rynek Mokotowa^[3]. Jego dłuższe pierzeje (północną i południową) nazwano ulicą Gołaszewską, natomiast krótsze (wschodnia i zachodnia) były przypisane do ulicy Narbuta^[3].

W 1916 roku ulica wraz z całą gminą Mokotów została włączona do Warszawy^[5]. W tym samym roku nadano jej nową nazwę^[6], upamiętniającą polskiego ziemianina i powstańca styczniowego Ludwika Narbutta^[7]. Zmiana nazwy weszła jednak w życie w 1928 roku, gdyż do tego roku wszystkie ulice dawnego miasteczka Mokotów miały status ulic prywatnych^[8].

W latach 1924−1925 na rogu ulic Narbutta i Wiśniowej powstał zespół biurowo-produkcyjny Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego^[9]. 1 lutego 1925 w budynku pod numerem 29 przedsiębiorstwo uruchomiło pierwszą w Polsce radiową stację nadawczą^[10]^[11].

W okresie międzywojennym przy ulicy wybudowano wille oraz domy należące do spółdzielni mieszkaniowych^[12], m.in. w latach 1928−1931 powstało osiedle „Szare Domy”, którego inwestorem była Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa Urzędników Ministerstwa Spraw Wewnętrznych^[9]. W latach 20. przy ulicy wzniesiono również dwa duże budynki szkolne: ok. 1925 roku na rogu ulic Narbutta i Kazimierzowskiej monumentalny gmach I Miejskiej Szkoły Rękodzielniczej Żeńskiej^[2]^[13], a w latach 1925−1927^[14] pod numerem 14 budynek publicznych szkół powszechnych nr 85 i 191^[15]. Pomiędzy ulicą Kazimierzowską i aleją Niepodległości, w miejscu planowanego rynku miasteczka Mokotów^[3], powstał obudowany budynkami mieszkalnymi plac, na środku którego założono skwer^[16] (obecnie skwer Antoniego Słonimskiego)^[3].

Około 1933−1934 przy ul. św. A. Boboli 14 (późniejszy adres ulica Narbutta 86) wzniesiono gmach dydaktyczny i halę warsztatową Państwowej Wyższej Szkoły Inżynierskiej im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda (obecnie Gmach Stary Technologiczny Politechniki Warszawskiej)^[17]. W 1938 roku na sąsiedniej działce rozpoczęto budowę gmachu Liceum Lotniczo-Samochodowego (nr 84), ale do wybuchu II wojny światowej ukończono tylko część budynku^[18].

W 1938 roku ulica była wyasfaltowana^[19].

Wschodni odcinek ulicy był terenem walk w czasie powstania warszawskiego. W godzinę „W” 1 sierpnia 1944 roku trzy kompanie batalionu „Bałtyk” ze zgrupowania Pułku „Baszta” zaatakowały gmach Szkoły Rękodzielniczej, w której stacjonował batalion SS liczący ok. 300−400 żołnierzy^[20]. Na skutek dużej przewagi przeciwnika polskie natarcie załamało się^[20]. Drugi atak na budynek, również zakończony niepowodzeniem, miał miejsce w nocy z 13 na 14 sierpnia 1944 roku^[21]. 14 sierpnia 1944 roku powstańcy bohatersko bronili reduty zorganizowanej w dwóch oficynach budynku nr 27a (tzw. drugi Alkazar)^{[uwaga 1]}^[22]^[23].

W czasie II wojny światowej zabudowa ulicy została zniszczona w ok. 50 procentach^[12].

Po 1945 roku przy końcowym odcinku ulicy powstały dwa nowe obiekty Politechniki Warszawskiej: Gmach Nowy Technologiczny i Gmach Mechaniki Precyzyjnej (obecnie Gmach Mechatroniki)^[24]. W latach 1948−1950^[18] uczelnia dokończyła również budowę dawnego gmachu Liceum Lotniczo-Samochodowego (obecnie Gmach Samochodów i Maszyn Roboczych)^[25]. W 1949 roku oddano do użytku wzniesiony na skwerze budynek kina Stolica (obecnie kino Iluzjon)^[26].

Szkoła Podstawowa nr 85 im. Benito Juareza
Kamienica Mieczysława Broniewskiego
Willa Pawła Mackiewicza
Kino Iluzjon
LXVIII Liceum Ogólnokształcące im. Tytusa Chałubińskiego
Kamienica Horochów
Osiedle „Szare Domy”
Politechnika Warszawska (Gmach Samochodów i Maszyn Roboczych, Gmach Nowy Technologiczny, Gmach Stary Technologiczny i Gmach Mechatroniki)^[27]

[U 1]
Nazwę „Alkazar” nosiły co najmniej trzy reduty powstańcze na Mokotowie. Pierwszym Alkazarem („Alkazar I”) był sześciokondygnacyjny, niewykończony jeszcze budynek na południowym rogu al. Niepodległości i ul. Odyńca. Zob.Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 16. ISBN 83-11-09261-3.

[1]
Stanisław Herbst: Mokotów od połowy XVII w. do 1939 r. [w: Dzieje Mokotowa]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 51.
[2]
Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 132.
[3]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 46. ISBN 83-88372-34-3.
[4]
Jarosław Zieliński: Nazewnictwo okresu małej i wielkiej inkorporacji [w:] Śladami nazw miejskich Warszawy. Z prac Zespołu Nazewnictwa Miejskiego Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 48. ISBN 978-83-62189-21-2.
[5]
Stanisław Herbst: Mokotów od połowy XVII w. do 1939 r. [w: Dzieje Mokotowa]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 53.
[6]
Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 342. ISBN 83-86619-97X.
[7]
Stanisław Ciepłowski (red.): Słownik patronów ulic Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2003, s. 173. ISBN 83-7181-291-4.
[8]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 50−51. ISBN 83-88372-34-3.
[9]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 49. ISBN 83-88372-34-3.
[10]
Dobrosław Kobielski: Między wojnami. Kartki z historii [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 166. ISBN 83-03-01684-9.
[11]
Jerzy S. Majewski: Narbutta 29, czyli krótka historia pierwszego radia. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. warszawa.wyborcza.pl, 25 czerwca 2010. [dostęp 2021-07-24].
[12]
Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 534. ISBN 83-01-08836-2.
[13]
Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 126. ISBN 978-83-61253-51-8.
[14]
Joanna Giżejewska. Szkoły-pałace? Warszawskie publiczne szkoły powszechne wybudowane w latach 1924−1930. „Krajobraz Warszawski”, s. 9, wrzesień 2016.
[15]
Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 124. ISBN 978-83-61253-51-8.
[16]
Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 133.
[17]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 169. ISBN 83-88372-34-3.
[18]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 167. ISBN 83-88372-34-3.
[19]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 51. ISBN 83-88372-34-3.
[20]
Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 41. ISBN 83-11-09261-3.
[21]
Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 63. ISBN 83-11-09261-3.
[22]
Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 43. ISBN 83-11-09261-3.
[23]
Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 354. ISBN 83-11-07078-4.
[24]
Anna Agata Wagner: Architektura Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 264−265. ISBN 83-7207-220-5.
[25]
Anna Agata Wagner: Architektura Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 253. ISBN 83-7207-220-5.
[26]
Joanna Koszewska, Grzegorz Mika: MOK. Ilustrowany atlas architektury północnego Mokotowa. Warszawa: CA Centrum Architektury, 2015, s. 47. ISBN 978-83-937716-9-1.
[27]
Anna Agata Wagner: Architektura Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 252, 257, 261, 267. ISBN 83-7207-220-5.

Fotografie ulicy z 1938 roku w zbiorach Archiwum Państwowego w Warszawie

[22] [U 1]
Nazwę „Alkazar” nosiły co najmniej trzy reduty powstańcze na Mokotowie. Pierwszym Alkazarem („Alkazar I”) był sześciokondygnacyjny, niewykończony jeszcze budynek na południowym rogu al. Niepodległości i ul. Odyńca. Zob.Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 16. ISBN 83-11-09261-3.

[1] [1]
Stanisław Herbst: Mokotów od połowy XVII w. do 1939 r. [w: Dzieje Mokotowa]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 51.

[Szwankowski132-2] [2]
Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 132.

[Zieliński46-3] [3]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 46. ISBN 83-88372-34-3.

[4] [4]
Jarosław Zieliński: Nazewnictwo okresu małej i wielkiej inkorporacji [w:] Śladami nazw miejskich Warszawy. Z prac Zespołu Nazewnictwa Miejskiego Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 48. ISBN 978-83-62189-21-2.

[5] [5]
Stanisław Herbst: Mokotów od połowy XVII w. do 1939 r. [w: Dzieje Mokotowa]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 53.

[6] [6]
Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 342. ISBN 83-86619-97X.

[7] [7]
Stanisław Ciepłowski (red.): Słownik patronów ulic Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2003, s. 173. ISBN 83-7181-291-4.

[8] [8]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 50−51. ISBN 83-88372-34-3.

[Zieliński49-9] [9]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 49. ISBN 83-88372-34-3.

[10] [10]
Dobrosław Kobielski: Między wojnami. Kartki z historii [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 166. ISBN 83-03-01684-9.

[11] [11]
Jerzy S. Majewski: Narbutta 29, czyli krótka historia pierwszego radia. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. warszawa.wyborcza.pl, 25 czerwca 2010. [dostęp 2021-07-24].

[Encyklopedia-12] [12]
Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 534. ISBN 83-01-08836-2.

[13] [13]
Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 126. ISBN 978-83-61253-51-8.

[14] [14]
Joanna Giżejewska. Szkoły-pałace? Warszawskie publiczne szkoły powszechne wybudowane w latach 1924−1930. „Krajobraz Warszawski”, s. 9, wrzesień 2016.

[15] [15]
Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 124. ISBN 978-83-61253-51-8.

[16] [16]
Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 133.

[17] [17]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 169. ISBN 83-88372-34-3.

[Zieliński167-18] [18]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 167. ISBN 83-88372-34-3.

[19] [19]
Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 51. ISBN 83-88372-34-3.

[Rozwadowski-20] [20]
Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 41. ISBN 83-11-09261-3.

[21] [21]
Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 63. ISBN 83-11-09261-3.

[23] [22]
Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 43. ISBN 83-11-09261-3.

[24] [23]
Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 354. ISBN 83-11-07078-4.

[25] [24]
Anna Agata Wagner: Architektura Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 264−265. ISBN 83-7207-220-5.

[26] [25]
Anna Agata Wagner: Architektura Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 253. ISBN 83-7207-220-5.

[27] [26]
Joanna Koszewska, Grzegorz Mika: MOK. Ilustrowany atlas architektury północnego Mokotowa. Warszawa: CA Centrum Architektury, 2015, s. 47. ISBN 978-83-937716-9-1.

[28] [27]
Anna Agata Wagner: Architektura Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 252, 257, 261, 267. ISBN 83-7207-220-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[uwaga 1]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie

Wikiwand in your browser!

Wikiwand in your browser!

Opis

Ważniejsze obiekty

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne