Włodycy

Włodycy – warstwa drobnego rycerstwa w Polsce osiadła na własnej ziemi i nienależąca do stanu szlacheckiego. Zanikła w XV wieku, bowiem jej członkowie zasilili szeregi szlachty, mieszczaństwa lub chłopstwa^[1].

Istota i pochodzenie włodyków stanowią przedmiot naukowych sporów. Zapewne mianem tym określano w Polsce wszystkich rycerzy (dostojników oraz drobne rycerstwo). W okresie formowania się stanu szlacheckiego (od połowy XIII w.) słabsze ekonomicznie jednostki spośród stanu rycerskiego (być może też tzw. rycerstwo służebne)^[2] utworzyły grupę społeczną usytuowaną poniżej szlachty, dobrze widoczną w Małopolsce, mało wyraźnie na Mazowszu, nieobecną w Wielkopolsce. Główszczyzna za zabicie włodyki była dwukrotnie niższa niż za rycerza, a dwa razy wyższa niż za woja kreowanego z sołtysa lub kmiecia (militi autem creato de sculteto vel de kmethone), zwanego panoszą^[3]. Niższa od rycerskiej, a wyższa od panoszej, była też nawiązka. Wraz z rozwojem przywilejów stanowych w XV wieku nastąpił zanik włodyków, którzy bądź przeszli do stanu szlacheckiego (zwłaszcza przenosząc się na Ruś), bądź znaleźli się w stanie mieszczańskim lub chłopskim.

Zobacz też

• ministeriał
• skartabellat

Przypisy

1. Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski, Warszawa 1973, s. 537.
2. Michał Sczaniecki Powszechna historia państwa i prawa (kilka wydań) paragraf 124 „Ministeriałowie” – nazywa włodyków odpowiednikiem ministeriałów, niższej szlachty w Rzeszy, pochodzącej od ludności niewolnej, przypisanej do ziemi i zobowiązanej do służby wojskowej.
3. Romuald Hube: Ustawodawstwo Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1881, s. 109n i 134.
   Oswald Balzer: Skartabelat w ustroju szlachetstwa polskiego, Kraków 1911, s. 1–5, 21.
   Stanisław Kutrzeba: Mężobójstwo w prawie polskiem XIV i XV wieku, Kraków 1907, s. 131n.