Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wystawa stała w Pałacu Rzeczypospolitej – wystawa stała prezentująca najcenniejsze obiekty ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Pałacu Rzeczypospolitej[1].
Wystawa została otwarta w odnowionym Pałacu Rzeczypospolitej 21 maja 2024[2]. Dla zwiedzających wystawa jest dostępna bezpłatnie przez sześć dni w tygodniu (oprócz wtorków) w godzinach 11–19[2].
Na wystawie prezentowane są cenne zabytki polskiego i światowego piśmiennictwa, takie jak Kazania świętokrzyskie, Psałterz floriański, Rocznik świętokrzyski dawny, manuskrypty Kroniki Galla Anonima i Kroniki Wincentego Kadłubka, a także średniowieczne i renesansowe dzieła iluminatorów europejskich[2]. Można także oglądać rękopisy literackie, takie jak jedyny autograf utworu Jana Kochanowskiego, Balladyna Juliusza Słowackiego, Oda do młodości Adama Mickiewicza, zbiory rękopisów Cypriana Kamila Norwida, Zbigniewa Herberta czy Czesława Miłosza[2]. Z zabytków kultury muzycznej prezentowane są m.in. rękopisy Fryderyka Chopina i Henryka Mikołaja Góreckiego oraz oryginały utworów Agnieszki Osieckiej i Jacka Kaczmarskiego[2].
Na wystawie zaprezentowany jest medal Nagrody Nobla przyznany Czesławowi Miłoszowi w dziedzinie literatury w 1980 r.
Grafika | Nazwa | Autor | Data powstania | Opis |
---|---|---|---|---|
Rocznik świętokrzyski dawny | 1. połowa XII w. | Pierwszy zabytek polskiej historiografii, odnotowujący kluczowe wydarzenia z początków państwa polskiego. | ||
Kronika Galla Anonima | 2. połowa XIV w. | Najstarszy zachowany rękopis pierwszej polskiej kroniki. | ||
Kronika Wincentego Kadłubka | Wincenty Kadłubek | 1430–1440 | Manuskrypt kroniki z komentarzami Jana z Dąbrówki | |
Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego | Jan Długosz | 1573–1576 | Odpis dzieła wykonany na zamówienie Jana Krzysztoporskiego. | |
Sakramentarz tyniecki | około 1060–1070 | Luksusowy rękopis liturgiczny, ozdobiony iluminacjami. | ||
Kodeks supraski | początek XI w. | Wpisany na Listę Pamięci Świata UNESCO jeden z najstarszych zabytków piśmiennictwa cyrylickiego oraz języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. | ||
Psałterz floriański | przełom XIV i XV w. | Najstarszy zachowany w całości zabytek języka polskiego. | ||
Ewangeliarz Anastazji | XII w. | Pergaminowy rękopis z oryginalną, bogato zdobioną oprawą. | ||
Kazania świętokrzyskie | 1. poł. XIV w. | Najstarszy zabytek literackiej polszczyzny, zawierający kazania kościelne. | ||
Bogurodzica | 1456 | Najstarsza ze znanych pieśni religijnych w języku polskim, pełniąca rolę pierwszego hymnu państwowego. | ||
Siedem grzechów śmiertelnych | XV w. | Krótki tekst w języku polskim, wymieniający grzechy śmiertelne. | ||
Żołtarz Jezusow | Władysław z Gielniowa | przełom XV i XVI w. | Zbiór popularnych tekstów i pieśni w języku polskim. | |
Rozmyślanie przemyskie | początek XVI w. | Ułożony po polsku w XV wieku zbiór tekstów apokryficznych opisujący życie Jezusa, Marii i Józefa. | ||
Żywot Pana Jezu Krysta | Baltazar Opec | 1522 | Najstarsza zachowana w całości książka drukowana w języku polskim. | |
List miłosny z 1444 r. | 1444 | List miłosny z 1444 r., przykład średniowiecznej osobistej korespondencji w języku polskim. | ||
Starożytności żydowskie | Józef Flawiusz | 1466 | Rękopis zamówiony przez opata tynieckiego, spisany i iluminowany w Krakowie, zawierający dzieła Józefa Flawiusza. | |
Graduał opata Mścisława | około 1390 | Średniowieczna iluminowana księga liturgiczna z opactwa benedyktynów w Tyńcu, zawierająca pieśni liturgiczne. | ||
Antyfonarz opata Mścisława | około 1395–1400 | Iluminowany rękopis łaciński zawierający antyfony, spisany w klasztornym skryptorium w Tyńcu, zredagowany przez opata Mścisława. | ||
Graduał Skawinki | połowa XV w. | Bogato iluminowany graduał, spisany z inicjatywy opata Macieja ze Skawiny, zwanego Skawinką, w opactwie benedyktynów w Tyńcu. | ||
Graduał augustianów krakowskich | 1528 | Rękopis łaciński powstały i bogato iluminowany w klasztorze augustianów eremitów w Kazimierzu pod Krakowem na potrzeby sprawowania liturgii przez zakonników. | ||
Miniaturowe godzinki | około 1500 | Miniaturowy, wielkości kciuka, modlitewnik dla osób świeckich. Spisany w języku łacińskim | ||
Statuty Kazimierza Wielkiego | początek XVI w. | Tłumaczenie statutów na język polski z tzw. Kodeksu Dzikowskiego, wykonanego na zlecenie nieznanego możnowładcy. | ||
Statuta Regni Poloniae | 1478 | Pierwsza edycja drukiem polskiego prawa ziemskiego (egzemplarz należący do Tadeusza Czackiego). | ||
Statut Łaskiego | początek XVI w. | Pierwszy nowożytny zbiór prawa polskiego (egzemplarz należący do Jana Tarnowskiego) | ||
Teatr cnót Stanisława Hozjusza | Tomasz Treter | około 1595–1600 | Zbiór 105 rysunków wybitnego rytownika Tomasza Tretera, które przedstawiają biografię Stanisława Hozjusza. | |
Statut litewski pierwszy | XVI w. | Pierwsza z serii trzech XVI-wiecznych kodyfikacji prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego (czystopis należący do Olbrachta Gasztołda). | ||
Statut litewski drugi | 1566–1568 | Druga z serii trzech XVI-wiecznych kodyfikacji prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego (prawdopodobnie najstarszy przekład polski). | ||
Kormcza z Dzikowa | XV w. | Rękopiśmienny zbiór przepisów cerkiewnych z XV wieku (egzemplarz z kolekcji Tarnowskich na zamku w Dzikowie). | ||
Nowy testament z VIII w. | VIII w. | Jeden z najstarszych rękopisów w zbiorach polskich i najwcześniejszy zachowany w całości kodeks w Polsce. | ||
Najstarszy lekcjonarz anglosaski | początek XI w. | Iluminowany rękopis z czytaniami Ewangelii, spisany na pograniczu Francji i Flandrii. | ||
Ewangeliarz ze Skewry | koniec XII w. | Jeden z najcenniejszych na świecie ormiańskich rękopisów i przykład malarstwa książkowego tzw. Armenii Małej. | ||
Objawienia św. Brygidy | Brygida Szwedzka | 1375–1377 | Iluminowany rękopis, jeden z najstarszych zachowanych odpisów pierwotnej wersji Objawień. | |
Psałterz Potockich | XIII w. | Arcydzieło francuskiego malarstwa książkowego, zawierające zbiór psalmów w języku łacińskim. | ||
Kalendarium paryskie | trzecia ćwierć XIV w. | Przykład średniowiecznego iluminatorstwa, zawierający kalendarz liturgiczny. | ||
Powieść o Róży | Guillaume de Lorris | około 1385–1395 | Iluminowany egzemplarz jednego z najpopularniejszych średniowiecznych utworów miłosnych. | |
Złota legenda | Jakub de Voragine | około 1480–1490 | Iluminowany egzemplarz jednego z najpopularniejszych w średniowieczu zbiorów żywotów świętych. | |
Triod kwietny | przed 1491 | Pierwszy w dziejach druk cyrylicki w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, wydany w Krakowie. | ||
Modlitewnik Jana Zamoyskiego | około 1485 | Jedyny na świecie egzemplarz pierwszego wydania drukowanych francuskich godzinek. | ||
Sforziada | Giovanni Simonetta | 1490 | Jeden z czterech egzemplarzy z luksusowego druku poświęconego założycielowi dynastii Sforzów. | |
Katalog arcybiskupów gnieźnieńskich | Jan Długosz | 1530–1535 | Zdobiony przez Stanisława Samostrzelnika egzemplarz katalogu, wykonany dla Piotra Tomickiego. | |
Mszał Piotra Tomickiego | 1532 | Wydany w Wenecji mszał dla diecezji krakowskiej, opracowany na zlecenie biskupa Piotra Tomickiego. | ||
Mszał Erazma Ciołka | około 1515 | Księga liturgiczna powstała w okresie największego rozkwitu krakowskiej szkoły iluminatorskiej na zlecenie biskupa Erazma Ciołka. | ||
Liber chamorum | Walerian Nekanda Trepka | około 1626 | Rękopis dzieła z katalogiem osób i rodzin, które niesłusznie przypisywały sobie szlachectwo. | |
O obrotach sfer niebieskich | Mikołaj Kopernik | 1543 | Jeden z zachowanych egzemplarzy przełomowego dzieła astronomicznego Mikołaja Kopernika. | |
Krótka rozprawa między Panem, Wójtem a Plebanem | Mikołaj Rej | 1543 | Jedyny zachowany egzemplarz pierwszego wydania znanego dzieła jednego z mistrzów polskiego renesansu. | |
Komentarz do Midrasza Raba Księgi Pięciu Zwojów | Naftali Hirc ben Menachem | 1569 | Pierwszy druk hebrajski z krakowskiej oficyny Icchaka ben Aarona. | |
Pamiętniki | Jan Chryzostom Pasek | 1. połowa XVIII w. | Jedyny wczesny odpis Pamiętników, pochodzący z 1. połowy XVIII wieku. | |
Odprawa posłów greckich | Jan Kochanowski | 1578 | Jeden z nielicznych zachowanych egzemplarzy pierwszego wydania dzieła Kochanowskiego. | |
Dryas Zamchana | Jan Kochanowski | 1578 | Jedyny zachowany autograf łaciński Jana Kochanowskiego. | |
Pieśń świętojańska o Sobótce | Jan Kochanowski | lata 70.–80. XVI w. | Odręczny odpis Pieśni, różniący się od wydania drukowanego. | |
Oprawa ze Srebrnej Biblioteka księcia Albrechta | krótko po 1555 | Bogato zdobiona oprawa książki wykonana przez złotnika z Bazylei Paula Hoffmanna | ||
Geografia | Klaudiusz Ptolemeusz | przed 1467 | Ilustrowany renesansowy włoski manuskrypt zawierający dzieło Ptolemeusza. | |
Portolan Angela Freducciego | Angelo Freducci | 1554 | Pierwszy z dwóch znanych na świecie atlasów żeglarskich Angela Freducciego. | |
Portolan Antonia Milla | Antonio Millo | 1583 | Rękopiśmienny atlas składający się z ośmiu ozdobnie wykonanych na pergaminie portolanów, jeden z nielicznych w polskich zbiorach tak dobrze zachowanych obiektów tego typu. | |
Flora chińska | Michał Boym | 1656 | Egzemplarz najbardziej znanego dzieła Michała Boyma, polskiego jezuity i pioniera sinologii. | |
Historia naturalna | Jan Jonston | około 1652 | Pierwszy polski podręcznik zoologii z połowy XVII wieku, powstały w kręgu Gimnazjum w Lesznie. | |
Album strojów tureckich | XVII w. | Zbiór 90 miniatur przedstawiających charakterystycznie ubrane postacie dygnitarzy i funkcjonariuszy sułtańskiego dworu z czasów panowania Ibrahima I. | ||
Ogród wiedzy | Inajatullach Kanbu | 1784 | Bogato iluminowany zbiór opowieści w języku perskim o miłości indyjskiego królewicza Dżahandara i królewny Bahrewar Banu. | |
Rękopis znaleziony w Saragossie | Jan Potocki | przełom XVIII i XIX w. | Fragment rękopisu obejmujący dni 41–51 z powieści Potockiego. | |
O koniach wschodnich | Wacław Seweryn Rzewuski | początek XIX w. | Rękopis trzytomowego dzieła w języku francuskim, opisujący Półwysep Arabski. | |
Konstytucja 3 maja | 1791 | Egzemplarz konstytucji należący do Pawła Ksawerego Brzostowskiego. | ||
Czy Polacy wybić się mogą na niepodległość? | Józef Pawlikowski | 1800 | Broszura wydana anonimowo, w której autor udzielał pozytywnej odpowiedzi na tytułowe pytanie, zadane przez siebie w trudnej dla sprawy polskiej sytuacji. | |
Konstytucja dla Europy | Wojciech Jastrzębowski | 1831 | Egzemplarz publikacji zawierającej projekt przymierza między narodami, mającego zakończyć wojny w Europie. | |
Włosy Tadeusza Kościuszki | Pukiel włosów Kościuszki, obcięty tuż po zgonie i umieszczony w specjalnej sakiewce. Świadectwo kultu, jakim otaczano Kościuszkę w okresie zaborów. | |||
Pióropusz księcia Józefa Poniatowskiego | Pióropusz z zaginionego czako, należącego do księcia Józefa Poniatowskiego. | |||
II koncert fortepianowy Chopina | Fryderyk Chopin | około 1835 | Partytura koncertu z partią fortepianową zapisaną przez samego Chopina. | |
Preludia op. 28 | Fryderyk Chopin | 1838–1839 | Rękopis cyklu niewielkich utworów Chopina o swobodnej formie przeznaczonych na fortepian. | |
List Fryderyka Chopina do Józefa Elsnera | Fryderyk Chopin | 1831 | List Chopina do Józefa Elsnera, zawierający relację z pobytu kompozytora w Wiedniu. | |
Wizytówka Fryderyka Chopina | około 1836 | Wizytówka z imieniem i nazwiskiem oraz jednym z jego paryskich adresów. | ||
Oda do młodości | Adam Mickiewicz | 1820 | Rękopis ody z najwcześniejszą redakcją wiersza, powstałą w Kownie w grudniu 1820, która miejscami różni się od wersji ostatecznej. | |
Ballady i romanse | Adam Mickiewicz | 1822 | Egzemplarz pierwszego wydania Poezji Mickiewicza z Balladami i romansami należący do Prota Lelewela. | |
Balladyna | Juliusz Słowacki | 1834 | Czystopis dramatu Juliusza Słowackiego, wpisany na Polską Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć Świata”. | |
Vade-mecum | Cyprian Kamil Norwid | 1865 | Autograf najważniejszego zbioru poetyckiego Cypriana Kamila Norwida. | |
Orbis I, Orbis II | Cyprian Kamil Norwid | 1845–1870 | Albumy z grafikami Norwida, notatkami, wycinkami z czasopism i fotografiami. | |
Stara baśń | Józef Ignacy Kraszewski | 1876 | Rękopis pierwszej wersji Starej baśni. | |
Quo vadis | Henryk Sienkiewicz | 1894–1896 | Autograf najczęściej tłumaczonego na języki obce tekstu literackiego w języku polskim. | |
Krzyżacy | Henryk Sienkiewicz | 1896–1899 | Rękopis wykorzystany przy pierwszym wydaniu Krzyżaków w warszawskim wydawnictwie Gebethner i Wolff. | |
Nad Niemnem | Eliza Orzeszkowa | 1886–1887 | Autograf jednej z najważniejszych polskich powieści realistycznych. | |
Faraon | Bolesław Prus | 1894–1895 | Autograf powieści historycznej z czasów starożytnego Egiptu autorstwa czołowego przedstawiciel polskiej prozy realistycznej. | |
Wierna rzeka | Stefan Żeromski | 1912 | Autograf powieści historycznej z czasów powstania styczniowego. | |
Popioły | Stefan Żeromski | około 1898–1900 | Autograf powieści Stefana Żeromskiego o walkach narodowowyzwoleńczych w czasach napoleońskich. | |
O krasnoludkach i o sierotce Marysi | Maria Konopnicka | 1896 | Pierwsze wydanie jednej z najbardziej znanych polskich książek dla dzieci. | |
Rota | Maria Konopnicka | przed 1916 | Pocztówka w tekstem roty wydana w Wilnie przed 1916. | |
Rota | Feliks Nowowiejski | około 1910 | Autograf edycyjny pieśni z zapisem partyturowym na głos i fortepian. | |
List Marii Skłodowskiej-Curie | Maria Skłodowska-Curie | 1921 | Odpowiedź polskiej uczonej na list Jana Moszczeńskiego, prezesa Komitetu Polskiego w Nowym Jorku. | |
List kondolencyjny polskich Żydów ze Strasburga po śmierci Józefa Piłsudskiego | 1935 | Odpis listu Żydów ze Strasburga złożony na ręce konsula generalnego RP oraz odpowiedź wysłana w imieniu wdowy przez Kazimierę Iłłakowiczównę. | ||
Druga jesień | Bruno Schulz | 1934 | Jedyny zachowany rękopis literacki Schulza, zawierający opowiadanie Druga jesień. | |
Dziennik | Zofia Nałkowska | 1899–1954 | Rękopis Dziennika składający się z 58 zeszytów obejmujących lata 1899–1954. | |
W żalu najczystszym | Krzysztof Kamil Baczyński | 1942 | Rękopiśmienny tomik poetycki, będący prezentem ślubnym poety dla żony Barbary. | |
Elegia o chłopcu polskim | Krzysztof Kamil Baczyński | 1944 | Rękopis wiersza Elegia o… chłopcu polskim. | |
Rozmowy z katem | Kazimierz Moczarski | Rękopis Rozmów z katem Kazimierza Moczarskiego. | ||
Dziecko Rosemary | Krzysztof Komeda | 1967–1968 | Rękopis muzyki Krzysztofa Komedy do filmu Dziecko Rosemary. | |
Małgośka | Agnieszka Osiecka | przed 1970 | Rękopis tekstu piosenki Małgośka. | |
Mury | Jacek Kaczmarski | 1978 | Maszynopis tekstu piosenki Mury. | |
Zegarmistrz światła | Tadeusz Woźniak | około 1972 | Czystopis partytury piosenki Zegarmistrz światła na głos z akompaniamentem gitary. | |
Symfonia pieśni żałosnych | Henryk Mikołaj Górecki | około 1976–1977 | Rękopis partytury Symfonii pieśni żałosnych. | |
Kronos | Witold Gombrowicz | 1953–1969 | Rękopis intymnego dziennika pisarza, prowadzonego w latach 1953–1969. | |
Notatnik noblowski Czesława Miłosza | Czesław Miłosz | Notatnik Czesława Miłosza, zawierający m.in. reakcję na przyznanie mu Nagrody Nobla. | ||
Medal noblowski Czesława Miłosza | 1980 | Medal wręczony w 1980 Czesławowi Miłoszowi z okazji przyznania Nagrody Nobla. | ||
Jasności promieniste | Czesław Miłosz | Rękopis wiersza Jasności promieniste, napisanego w 1997. | ||
Przesłanie Pana Cogito | Zbigniew Herbert | około 1960–1973 | Rękopis jednego z najważniejszych utworów literatury polskiej XX wieku. | |
Nike, która się waha | Zbigniew Herbert | przed 1956 | Rękopis jednego z Wczesny utwór poety z tomu Struna światła | |
Tren Fortynbrasa | Zbigniew Herbert | przed 1961 | Czystopis wiersza z trzeciego tomiku poetyckiego autora, Studium przedmiotu z 1961 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.