Zabójstwo Jovenela Moïse’a
zabójstwo Prezydenta Haiti w 2021 Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zabójstwa Jovenela Moïse’a dokonano 7 lipca 2021 roku. Prezydent Haiti Jovenel Moïse został zabity w swojej oficjalnej rezydencji w Pétionville, a jego żona Martine Moïse została ranna. Po zamachu p.o. premiera Claude Joseph ogłosił stan wyjątkowy. Zabójstwo Moïse’a wpisuje się w szerszy kontekst trwającego od 2019 roku kryzysu politycznego i kryzysu bezpieczeństwa w tym karaibskim kraju.
 Transport ciała Jovenela Moïse | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce | |
| Data | |
| Godzina |
01:00 EST |
| Liczba zabitych |
1 (Jovenel Moïse) |
| Liczba rannych |
1 (Martine Moïse) |
| Typ ataku | |
| Sprawca |
kolumbijscy najemnicy |
Położenie na mapie Haiti  | |
 18°29′55″N 72°17′51″W | |
Haiti jest karaibskim 11-milionowym państwem położonym na zachodniej części wyspy o tej samej nazwie, w którym ponad 60% ludności żyje poniżej progu ubóstwa. Najbiedniejszy kraj półkuli zachodniej przeżywał przez dekady liczne kryzysy polityczne i mierzył się z wysoką przestępczością. Sytuację kraju gwałtownie pogorszyło trzęsienie ziemi z 12 stycznia 2010 roku, w którym zginęło około 200 tysięcy osób[1]. Kolejną katastrofą naturalną był huragan Matthew, który w październiku 2016 roku zabił 546 Haitańczyków i spowodował liczne straty materialne[2]. W kolejnych latach doszło do nasilenia się przemocy gangów i pojawienia się powszechnego zjawiska porwań dla okupu. Najgorsza sytuacja zaczęła panować w stołecznym Port-au-Prince, gdzie wiele dzielnic stało się obszarami zamkniętymi[1].
Moïse został wybrany następcą prezydenta Michela Martelly’ego, który na mocy konstytucji nie mógł kandydować w wyborach prezydenckich w październiku 2015 roku. Według oficjalnych wyników Moïse otrzymał w pierwszej turze 33% głosów – więcej niż którykolwiek inny kandydat. Wyniki te zakwestionował Jude Célestin, który zajął drugie miejsce[3]. Jego zwolennicy i wyborcy pozostałych kandydatów rozpoczęli protesty. Obowiązkową drugą turę wielokrotnie przekładano, co powodowało coraz gwałtowniejsze protesty[4]. Wyniki wyborów ostatecznie unieważniono[5]. Wraz z wygaśnięciem kadencji Martelly’ego parlament mianował w lutym 2016 roku Jocelerme’a Priverta pełniącym obowiązki prezydenta przed nowymi wyborami zaplanowanymi na listopad[6]. W tych wyborach Moïse otrzymał 56% głosów, co wystarczyło, aby uniknąć drugiej tury. Moïse objął urząd 7 lutego 2017 roku[7].
Za kadencji Moïse’a niepokoje polityczne i przemoc na tle politycznym były częstym zjawiskiem. Podczas jego rządów doszło także do kilku gwałtownych protestów antyrządowych. Nowe wybory parlamentarne powinny były odbyć się w październiku 2019 roku, ale ze względu na spory polityczne nie zostały zorganizowane, wskutek czego Moïse rządził za pomocą dekretów prezydenckich. Haitańska opozycja twierdziła, że jego kadencja zakończyła się 7 lutego 2021 roku[1], a sam Moïse – że zakończy się w 2022 roku, gdyż rozpoczął ją dopiero w roku 2017[7]. W stolicy Port-au-Prince doszło do masowych protestów, gdy na początku 2021 roku ludzie domagali się jego rezygnacji[8][9]. Protesty częściowo były powiązane z działalnością innych partii politycznych i gangów, mający wyraźny wpływ na sytuację w kraju[2]. W lutym 2021 roku Moïse poinformował o zatrzymaniu 23 spiskowców, którzy szykowali zamach stanu w celu obalenia władz kraju[2].
7 lipca 2021 roku o 1:00 niezidentyfikowani bandyci zaatakowali rezydencję prezydenta w Pèlerin 5, dzielnicy Pétionville, miasta wchodzącego w skład stołecznej aglomeracji[2][10]. Moïse został zamordowany 12 strzałami[11], w tym jednym w głowę, a na jego ciele widoczne były ślady przemocy, w tym wyłupione lewe oko, złamane ramię i kostka[10]. Martine Moïse, pierwsza dama Haiti, została postrzelona, lecz przeżyła zamach, trafiła do szpitala, po czym została przetransportowana do Miami w Stanach Zjednoczonych na leczenie[1][12]. W komunikacie prasowym wydanym później tego samego dnia przez pełniącego obowiązki prezydenta Claude'a Josepha atak przypisano „grupie niezidentyfikowanych osób, z których część mówiła po hiszpańsku”. Rząd Haiti określił przestępców jako świetnie wyszkolonych „zagranicznych najemników”[2][13].
Do ataku doszło zaledwie 24 godziny po mianowaniu przez Moïse’a nowego premiera, Ariela Henry'ego, który objął stanowisko szefa rządu i został wyznaczony do przygotowania wyborów prezydenckich, mających się odbyć w ciągu dwóch miesięcy[2].
Natychmiast po zabójstwie prezydenta haitańska policja rozpoczęła poszukiwania podejrzanych. Większość operacji skupiała się na dwóch budynkach w Port-au-Prince. 9 lipca, dwa dni po ataku, w strzelaninie z haitańskimi siłami bezpieczeństwa zginęło trzech podejrzanych. W ciągu trzech dni po ataku aresztowano co najmniej 28 osób, w tym 23 Kolumbijczyków i dwóch Amerykanów pochodzenia haitańskiego[11]. W kolejnych dniach trwała obława, podczas której wojsko, policja, a nawet cywile próbowali aresztować lub zabić podejrzanych. Komentatorzy obawiali się, że kraj może popaść w jeszcze głębszy stan anarchii niż dotychczas[14].
Według ambasadora Haiti w Waszyngtonie, Bocchita Edmonda, zabójcy Moïse’a, wchodząc do jego rezydencji, podali się za członków amerykańskiej Agencji do Walki z Narkotykami (DEA)[2].
Jak stwierdził szef haitańskiej policji, Léon Charles, głównym podejrzanym o zlecenie zabójstwa jest doktor Christian Emmanuel Sanon, Amerykanin pochodzenia haitańskiego, któremu postawiono zarzuty przemytu. Według szefa policji Sanon zatrudnił większość uczestników ataku na rezydencję prezydenta za pośrednictwem firmy CTU z siedzibą w Miami, prowadzonej przez obywatela Wenezueli Tony’ego Intriago[10][15]. Charles dodał, że Sanon był pierwszą osobą, do której zadzwonił jeden z kolumbijskich najemników, gdy rozpoczęła się policyjna obława. W haitańskiej posiadłości doktora znaleziono broń, amunicję i czapkę DEA[10].
2 czerwca 2023 roku sąd na Florydzie skazał chilijsko-haitańskiego przedsiębiorcę Rodolphe’a Jaara na dożywocie za zlecenie zabójstwa prezydenta[16]. 5 grudnia Joseph Vincent, były informator DEA, oświadczył w sądzie, że brał udział w morderstwie Moïse’a. Vincent został czwartym spośród oskarżonych w sprawie zabójstwa prezydenta skazanym na dożywocie[17]. 19 grudnia były haitański senator John Joel Joseph również otrzymał karę dożywotniego pozbawienia wolności za udział w zabójstwie Moïse’a[18].
Rząd Haiti po ataku tymczasowo zamknął międzynarodowy port lotniczy Toussaint Louverture w Port-au-Prince. Do zbadania sprawy zaangażowano policję i wojsko. Premier Claude Joseph, jako tymczasowy premier i prezydent, ogłosił stan wyjątkowy i wezwał do zachowania spokoju[2].
Atak potępiły liczne państwa świata, między innymi Francja, Stany Zjednoczone, Kolumbia i Chile, przy czym kraje te wyraziły zaniepokojenie przyszłą stabilnością Haiti. Organizacje ponadnarodowe, takie jak Organizacja Narodów Zjednoczonych i Organizacja Państw Amerykańskich, również potępiły zabójstwo prezydenta[2][19].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
