Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki

Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki – narodowa instytucja kultury powstała w 1930, posiadająca osobowość prawną, zarejestrowana w Rejestrze Narodowych Instytucji Kultury pod numerem 21/92 oraz w Państwowym Rejestrze Muzeów pod numerem 16/135^[1].

Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe Zbiory Sztuki

Zamek Królewski na Wawelu, Dziedziniec Arkadowy
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Adres	Wawel 5 31-001 Kraków
Data założenia	1930
Dyrektor	prof. dr hab. Andrzej Betlej
Oddziały
Zamek Królewski na Wawelu Zamek w Pieskowej Skale Dwór w Stryszowie
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe Zbiory Sztuki
Położenie na mapie Polski Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe Zbiory Sztuki
Położenie na mapie województwa małopolskiego Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe Zbiory Sztuki
Położenie na mapie Krakowa Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe Zbiory Sztuki
50°03′16,3080″N 19°56′10,0320″E
Strona internetowa

Dzieje muzeum

6 czerwca 2022

Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Zamek Królewski na Wawelu. Historia muzeum[2]

Osobny artykuł: Zamek Królewski na Wawelu.

Za początek muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu można uznać rok 1882, kiedy to Jan Matejko ofiarował do muzeum, mającego powstać w królewskiej rezydencji, swój sławny obraz „Hołd pruski” (obecnie w depozycie w Muzeum Narodowym w Krakowie, w Galerii Malarstwa XIX wieku w Sukiennicach).

Zbiory „wawelianów” zaczęto tworzyć przy okazji prac konserwatorskich prowadzonych w zamku od roku 1905, po opuszczeniu królewskiego wzgórza przez wojska austriackie. Ważną rolę w kształtowaniu muzeum odegrało Kierownictwo Restauracji Zamku na Wawelu (późniejsze Kierownictwo Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu) – instytucja wówczas utworzona w celu prowadzenia prac konserwatorskich w zamku wawelskim po jego wykupieniu od austro-węgierskich władz wojskowych (która działała do końca 1985). Dzięki działalności Kierownictwa odnowiona została większość zabudowań Zamku. W 1986 zadania organizowania prac konserwatorskich przejęły Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu.

Gromadzenie zbiorów muzealiów kontynuowano podczas I wojny światowej. W 1930 powołano centralną instytucję muzealną: Dyrekcję Państwowych Zbiorów Sztuki, których jednym z oddziałów stał się zamek wawelski. Trzon zbiorów stanowiły i stanowią dzieła sztuki i pamiątki historyczne rewindykowane z Rosji po traktacie ryskim w roku 1921, w tym słynne arrasy króla Zygmunta Augusta i Szczerbiec, koronacyjny miecz królów polskich. Jako samodzielne muzeum Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki powstało w 1945 roku. Ważnymi datami dla historii zbiorów wawelskich po II wojnie światowej był rok 1961, kiedy powróciły z Kanady na Wawel arrasy królewskie oraz rok 1994, kiedy Karolina Lanckorońska ofiarowała zachowaną część kolekcji dzieł sztuki, zgromadzoną przez jej ojca, Karola Lanckorońskiego, z wyjątkowymi dziełami malarstwa renesansowego.

Zamek prezentuje obecnie sześć stałych ekspozycji: Reprezentacyjne Komnaty Królewskie, Prywatne Apartamenty Królewskie, Skarbiec Koronny i Zbrojownia, Sztuka Wschodu (z unikatową kolekcją namiotów tureckich), Wawel Zaginiony, Wawel Odzyskany, trasę Ogrody Królewskie na Wawelu (wraz z rezerwatem archeologicznym kościoła Św. Gereona) oraz wystawy w dwóch oddziałach: na zamku w Pieskowej Skale i dworze w Stryszowie.

Zamek Królewski na Wawelu. Misja

Zamek działa na podstawie statutu nadanego przez Ministra Kultury (Dz.Urz.MKiDN nr 4 poz.7 z 2000 roku). Zamek Królewski na Wawelu jest muzeum o charakterze rezydencji historycznej.

Celem Zamku jest w szczególności zachowanie zabytkowej substancji Wawelu jako najwyższej rangi pomnika historii, tradycji kulturowej i religijnej narodu polskiego oraz elementu dziedzictwa światowego, ideowe odtworzenie przeszłości Wawelu w jej wielorakich aspektach,szerokie włączenie powyższych wartości w obieg kultury narodowej.

Zamek realizuje powyższe cele poprzez gromadzenie i skuteczne ochranianie odpowiednio dobranych dzieł sztuki i pamiątek historycznych, poddawanie konserwacji swych zabytkowych budowli i zbiorów w celu utrzymania ich w możliwie najlepszym stanie, upowszechnianie w kraju i zagranicą swych zabytków i wiedzy na temat Wawelu w sposób sprzyjający pełnemu odbiorowi ich wartości, organizowanie i prowadzenie badań naukowych, prowadzenie działalności wydawniczej, edukacyjnej i informacyjnej, utrzymywanie w należytym stanie pozostających w jego zarządzie zabudowań wraz z otoczeniem i wykorzystanie ich zgodnie z przeznaczeniem.

Nazwa, wizerunek i logo Zamku są zastrzeżone w Urzędzie Patentowym RP.

Kierownictwo Restauracji Zamku na Wawelu (Kierownictwo Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu)

• arch. Zygmunt Hendel (1905–1914)
• arch. Ignacy Sowiński (1914–1916)
• arch. Karol Skawiński (1916)
• prof. dr hab. Adolf Szyszko-Bohusz (1916–1939; 1945–1946)
• prof. dr hab. Bohdan Guerquin (1946–1947)
• prof. dr arch. Witold Minkiewicz (1947–1951)
• prof. dr hab. Alfred Majewski (1951–1983)
• Tadeusz Szafer (1984–1985)

Kustosze zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu

• prof. dr Włodzimierz Antoniewicz (1917–1918)
• Aleksander Borawski (1920–1921)
• prof. dr Marian Morelowski (1926–1929)
• prof. dr Stanisław Świerz-Zaleski (1930–1939)

Dyrektorzy Zamku Królewskiego na Wawelu

• prof. dr hab. Tadeusz Mańkowski (1945–1951)
• prof. dr hab. Jerzy Szablowski (1952–1989)
• prof. dr hab. Jan Ostrowski (1989–2020)
• prof. dr hab. Andrzej Betlej (od 2020)^[3]