Złota Piłka
coroczny plebiscyt piłkarski / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Złota Piłka?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Złota Piłka (fr. Ballon d’Or, ang. The Golden Ball) – coroczny plebiscyt piłkarski. Trofeum przyznawane piłkarzowi, który był najpopularniejszy (zyskał największy rozgłos) w mijającym roku kalendarzowym. Na pomysł przyznawania Złotej Piłki wpadł szef „France Football” Gabriel Hanot, który w 1956 roku poprosił kolegów z redakcji o głosowanie na najlepszego gracza w Europie. Pierwszym zwycięzcą plebiscytu został Stanley Matthews grający wówczas w Blackpool[1].
Początkowo dziennikarze mogli głosować tylko na graczy pochodzących z Europy i dlatego też ani Diego Maradona, ani Pelé (uważani za jednych z najlepszych piłkarzy wszech czasów) nie mieli szans na otrzymanie tej nagrody[2]. W 1995 postanowiono zmienić przepisy i umożliwić udział w plebiscycie również graczom spoza Starego Kontynentu, którzy grają w europejskich klubach. Po zmianie przepisów przyznano po jednej honorowej Złotej Piłce dwóm piłkarzom: Diego Maradonie w 1995 oraz Pele w 2013 roku[3]. W 2016 dokonano wirtualnego przeliczenia historycznych dokonań piłkarzy i stwierdzono, że w 12 przypadkach Złota Piłka powinna zostać przyznana innemu piłkarzowi, gdyby wszyscy gracze świata mogliby ją otrzymać. Uznano, że 7 Złotych Piłek powinien otrzymać Pele (1958, 1959, 1960, 1961, 1963, 1964, 1970)[4], dwie Maradona (1986, 1990) i po jednej Garrincha (1962), Mario Kempes (1978) i Romario (1994)[5].
Pierwszym oficjalnym zdobywcą Złotej Piłki nieeuropejskiego pochodzenia był występujący we włoskim Milanie George Weah[6]. W 2007 ponownie zmieniono reguły i teraz każdy gracz z każdego klubu świata mógł być brany pod uwagę przy głosowaniu. Postanowiono również zwiększyć liczbę dziennikarzy biorących udział w plebiscycie. W 2006 roku swoje głosy oddawało 52 dziennikarzy, podczas gdy rok później było ich już 96[7]. W 2010 roku plebiscyty Złota Piłka „France Football” i Piłkarz Roku FIFA zostały połączone, zaś 10 stycznia 2011 roku w Zurychu nagroda została po raz pierwszy przyznana pod nazwą Złota Piłka FIFA[8]. Po sześciu latach zrezygnowano jednak z tej formuły i we wrześniu 2016 roku FIFA poinformowała o powrocie do własnego plebiscytu[9]. W tej sytuacji także France Football reaktywowało formułę sprzed 2010 roku, delikatnie tylko modyfikując zasady[10].
Tylko Lionel Messi zdobył to trofeum osiem razy. Ponadto, jako jedyny dokonał tego cztery razy z rzędu. Cristiano Ronaldo zdobył ją pięć razy. Trzem zawodnikom udało się zdobyć ją trzy razy. Są to: Johan Cruijff, Michel Platini i Marco van Basten. Ronaldo jest pierwszym brazylijskim zawodnikiem uhonorowanym tą nagrodą[6]. Najczęściej w plebiscycie „France Football” zwyciężali piłkarze z Holandii i Niemiec. Najwięcej Złotych Piłek zgromadzili gracze Barcelony, którzy zdobyli 12 statuetek[11]. Ostatnim zdobywcą tego trofeum jest Lionel Messi, który otrzymał Złotą Piłkę w 2023 roku.
W 2020 po raz pierwszy w historii plebiscytu Złota Piłka nie została przyznana, powodem tego była pandemia COVID-19[12]. Najwyżej sklasyfikowanym polskim zawodnikiem w historii plebiscytu jest Robert Lewandowski, który zajął drugie miejsce w 2021 roku. Wcześniej na podium uplasowali się także Kazimierz Deyna (1974) i Zbigniew Boniek (1982), którzy zostali sklasyfikowani na trzecim miejscu[13].