Żupałkowate

Żupałkowate (Ascalaphidae) – rodzina dużych lub średniej wielkości owadów z rzędu sieciarek (Neuroptera) blisko spokrewniona z mrówkolwowatymi (Myrmeleontidae). Obejmuje 400–450 współcześnie żyjących gatunków rozprzestrzenionych po całym świecie. Większość z nich występuje w strefie tropikalnej i subtropikalnej.

Żupałkowate

Ascalaphidae[1]
Libelloides macaronius
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	sieciarki
Rodzina	żupałkowate

W rodzinie Ascalaphidae wyróżniono około 65 rodzajów zgrupowanych w podrodzinach^[2]:

• Albardiinae
• Ascalaphinae
• Haplogleniinae

Typem nomenklatorycznym rodziny jest rodzaj Ascalaphus.

Do Albardiinae zaliczany jest tylko jeden gatunek Albardia furcata występujący w Brazylii. Pozostałe dwie podrodziny, różniące się głównie budową oczu, są szeroko rozprzestrzenione, przy czym większość znanych gatunków żupałkowatych zaliczono do podrodziny Ascalaphinae.

Wyglądem i sposobem polowania żupałkowate przypominają ważki, z tą różnicą, że czułki żupałkowatych są wyraźnie dłuższe i zazwyczaj buławkowato zakończone. Jedynie Albardiinae mają krótkie czułki. Larwy żupałkowatych są podobne do larw mrówkolwowatych^[2].

Sieciarki zaliczane do tej rodziny mają szeroką głowę, bardzo duże oczy, u Ascalaphinae podzielone poprzecznie na dwie części, oraz cienkie czułki. Większość jest mocno owłosiona. Ich cykl rozwojowy trwa 1–2 lata^[3]. Są wśród nich liczne gatunki sprawnie latających, niewybrednych drapieżców. U niektórych stwierdzono zdolność widzenia w zakresie ultrafioletu.

Jeden gatunek z tej rodziny (Libelloides macaronius) został zaliczony do fauny Polski, ale informacja ta, pochodząca z 1919 roku, wobec braku dokładnej lokalizacji^[3] podawana jest w wątpliwość^[4]. Nie stwierdzono również późniejszych wystąpień tej sieciarki na obszarze Polski.

Zobacz też: Owady Polski.