3 Dywizja Pancerna (III Rzesza)

3 Dywizja Pancerna (niem. 3. Panzer-Division) – niemiecka dywizja pancerna z okresu II wojny światowej, uczestniczyła w agresji na Polskę i Francję oraz ataku na Związek Radziecki.

Ten artykuł dotyczy niemieckiej DPanc. Zobacz też: inne dywizje pancerne noszące numer „3”.

3 Dywizja Pancerna

3. Panzer-Division

Panzerkampfwagen IV należący do 3 DPanc.
Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	1935
Rozformowanie	1945
Dowódcy
Pierwszy	gen. por. Leo Geyr von Schweppenburg
Ostatni	płk. Volkmar Schöne
Działania zbrojne
II wojna światowa atak Niemiec na ZSRR
Organizacja
Dyslokacja	Berlin
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Formacja	Wehrmacht
Rodzaj wojsk	wojska pancerne
Podległość	XIX Korpus Armijny[1]

Znak taktyczny w latach 1935 – 1943, 1943, 1943 – 1945

Walther Model, jeden z dowódców dywizji.

Historia

Dywizja sformowana została w Berlinie, zgodnie z rozkazem z 15 października 1935 roku^[2].

W 1939 roku, w składzie XIX Korpusu Armijnego (4 Armia), brała udział w agresji na Polskę^[2]. Po zakończeniu walk dywizja została przerzucona na Zachód, gdzie weszła w skład 6 Armii.

W składzie 6 Armii wzięła udział w 1940 roku w agresji na Francję^[3]. 3 Dywizja Pancerna^[a] stanowiła najbardziej wysunięty na północ związek pancerny Grupy Armii B i miała za zadanie osłaniać prawą flankę uderzenia przez Ardeny. Atakując przez Gembloux i Charleroi dotarła do Arras, gdzie razem z 7 Dywizją Pancerną i elementami Dywizji Pancernej SS „Totenkopf” odparła 21 maja ostatnią próbę wyrwania się z kotła Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego. Następnie wzięła udział w operacji Rot – właściwym uderzeniu na Francję. 4 czerwca 1940 roku zaatakowała pozycje francuskie pod Compiègne, a po ich przełamaniu uderzyła na południe, przez Reims i Briare, kończąc kampanię w okolicach Limoges. 3 Dywizja Pancerna odniosła ogromne sukcesy przy minimalnych stratach własnych, a po zakończeniu działań bojowych we wrześniu 1940 roku została przerzucona do Niemiec. Tam stacjonowała do maja 1941 roku, przechodząc w międzyczasie reorganizację.

W czerwcu 1941 roku dywizja została włączona w skład 2 Grupy Pancernej Grupy Armii Środek i wzięła udział w ataku na Związek Radziecki. Atak rozpoczęła 22 czerwca 1941 przeprawiając się przez Bug w rejonie Twierdzy Brześć^[4]. Walczyła przeciw Armii Czerwonej na środkowym odcinku frontu, w rejonie Mińska, Smoleńska, Kijowa, Briańska i Tuły.

W grudniu 1941 roku weszła w skład 6 Armii Grupy Armii Południe i walczyła na froncie południowym. Szczególnie ciężkie walki toczyła w rejonie Charkowa latem 1942 roku, a następnie nad Dnieprem. Później włączona została w skład nowo utworzonej Grupy Armii A i wzięła udział w walkach mających doprowadzić do zajęcia Kaukazu. Następnie walczyła na Ukrainie cofając się w kierunku polskiej granicy, m.in. na przełomie lipca i sierpnia 1943 walczyła nad Miusem.

We wrześniu 1944 roku została wycofana na terytorium okupowanej Polski, gdzie zajęła pozycje nad Narwią. W tym czasie weszła w skład 2 Armii Grupy Armii Środek.

W styczniu 1945 roku została przerzucona na Węgry, gdzie weszła w skład 6 Armii Grupy Armii Południe. Na terenie Węgier toczyła zacięte walki przeciw Armii Czerwonej, w wyniku których została zdziesiątkowana i rozbita. W kwietniu 1945 roku została wycofana do Austrii, gdzie w maju 1945 roku skapitulowała przed wojskami amerykańskimi.

Dowództwo dywizji

Dowódcy:

• gen. por. Leo Freiherr Geyr von Schweppenburg (1935–1939)
• gen. mjr Horst Stumpff (1939–1940)
• gen. mjr Friedrich Kühn (1940)
• gen. mjr Horst Stumpff (1940)
• gen. por. Walther Model (1940–1941)
• gen. mjr Hermann Breith (1941–1942)
• gen. mjr Franz Westhoven (1942–1943)
• gen. mjr Fritz Bayerlein (1943–1944)
• płk Rudolf Lang (1944)
• gen. por. Wilhelm Philipps (1944–1945)
• płk Wilhelm Söth (1945)
• płk Volkmar Schöne (1945)

Szefowie sztabu:

• mjr Freiherr Harald von Elverfeldt^[b] (w czasie ataku na Polskę^[5])

Struktura organizacyjna

Skład w 1935:

• Dowództwo 3 Dywizji Pancernej
• 3 Brygada Pancerna „Berlin” (3.Panzer-Brigade „Berlin”)
  • 5 pułk pancerny „Wünsdorf” (Panzer-Regiment 5 „Wünsdorf”)
  • 6 pułk pancerny „Neuruppin” (Panzer-Regiment 6 „Neuruppin”)
• 3 Brygada Strzelców „Eberswalde” (3.Schützen-Brigade „Eberswalde”)
  • 3 pułk strzelców (Schützen-Regiment 3)
  • 3 batalion motocyklowy (Kradschützen-Abteilung 3)
• 75 pułk artylerii (Artillerie-Regiment 75)
• 3 kompania rozpoznawcza (zmotoryzowana) (Aufklärungs-Abteilung 3)

Skład w 1941:

• 6 pułk pancerny (Panzer-Regiment 6)
• 3 Brygada Strzelców (3.Schützen-Brigade)
  • 3 pułk strzelców (Schützen-Regiment 3)
  • 394 pułk strzelców (Schützen-Regiment 394)
  • 3 batalion motocyklowy (Kradschützen-Bataillon 3)
• 75 pułk artylerii (Artillerie-Regiment 75)
• 543 dywizjon niszczycieli czołgów (Panzerjäger-Abteilung 543)
• 3 batalion rozpoznawczy (Aufklärungs-Abteilung 3)
• 39 batalion łączności (Nachrichten-Abteilung 39)
• 39 batalion pionierów (Pionier-Bataillon 39)

22 czerwca 1941 dywizja posiadała 198 czołgów.

Skład w 1943:

• 6 pułk pancerny (Panzer-Regiment 6)
• 3 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 3)
• 394 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 394)
• 75 pułk artylerii pancernej (Panzer-Artillerie-Regiment 75)
• 3 pancerny batalion rozpoznawczy (Panzer-Aufklärungs-Abteilung 3)
• 314 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Heeres-Flak-Artillerie-Abteilung 314)
• 543 dywizjon niszczycieli czołgów (Panzerjäger-Abteilung 543)
• 3 batalion rozpoznawczy (Aufklärungs-Abteilung 3)
• 39 batalion łączności (Nachrichten-Abteilung 39)
• 39 batalion pionierów (Pionier-Bataillon 39)

W przededniu bitwy pod Kurskiem dywizja posiadała 90 czołgów.

Uwagi

1. Zwana dywizją niedźwiedzi, z uwagi na fakt powstania w Berlinie, którego godłem jest niedźwiedź.
2. Lub mjr Claus von dem Borne