AHS Centaur

AHS Centaur – australijski statek szpitalny, który został zatopiony 14 maja 1943 roku u brzegów Queenslandu w Australii. 268 osób spośród 332 obecnych na pokładzie zginęło.

AHS „Centaur”
statek szpitalny

Historia
Stocznia	Scotts Shipbuilding and Engineering Company, Greenock
Położenie stępki	16 listopada 1923
Wodowanie	1924
Wielka Brytania
Nazwa	SS „Centaur”
Wejście do służby	29 sierpnia 1924
Royal Australian Navy
Wejście do służby	1939
Wycofanie ze służby	14 maja 1943
Los okrętu	zatopiony
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	3222 ton
Długość	96 m
Szerokość	14,7 m
Zanurzenie	6,1 m
Napęd
jedna maszyna parowa (1400 KM)
Prędkość	12,5 węzła
Załoga	75 + 65 personelu medycznego

Zbudowany w Greenock w Szkocji „Centaur” został zwodowany w 1924 roku jako statek frachtowo-pasażerski i do wybuchu wojny obsługiwał linię pomiędzy Australią Zachodnią a Singapurem przewożąc pasażerów i zwierzęta rzeźne^[1]. W roku 1939 „Centaur” został włączony do Royal Australian Navy jako uzbrojony statek transportowy, a jednym ze znaczniejszych dokonań był udział w podejmowaniu z morza niemieckich uczestników starcia rajdera „Kormoran” z HMAS „Sydney”^[2].

W styczniu 1943 roku z „Centaura” zdjęto uzbrojenie i przebudowano na statek szpitalny. W tej roli (specjalnie oznakowany^[a], a w nocy oświetlony) przewoził sprzęt medyczny i rannych na trasie Port Moresby-Brisbane lub Sydney.

Podczas swej drugiej podróży, w nocy na 14 maja 1943, „Centaur” został storpedowany i zatopiony przez japoński okręt podwodny na wysokości wyspy North Stradbroke u brzegów Queenslandu^[3]. Większość z 332 obecnych na pokładzie zginęła, a 64 (w tym jedna kobieta) rozbitków musiało czekać w wodzie 36 godzin na ratunek^[4]. Atak został potraktowany przez opinię publiczną w krajach alianckich jako zbrodnia wojenna. Rządy Australii i Wielkiej Brytanii wystosowały (za pośrednictwem MCK) noty protestacyjne do władz japońskich^[b][5], a po zakończeniu działań podjęto wysiłki celem wykrycia i pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców zbrodni. Wysiłki te jednak spełzły na niczym i dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku ustalono, że napastnikiem był (prawie na pewno) japoński okręt podwodny I-177 typu Kaidai. Jego ówczesny dowódca, kmdr Hajime Nakagawa, zmarł w roku 1978^[6].

Przyczyny ataku japońskiego okrętu podwodnego nie są dotąd znane, a okoliczności towarzyszące zatopieniu „Centaura” wydają się być kontrowersyjne, bowiem dowiedziono, że statek mógł działać niezgodnie z konwencjami międzynarodowymi, które powinny go chronić (obecność na pokładzie umundurowanych i uzbrojonych osób^[c])^[7].

Odkrycie wraku zgłoszono w roku 1995, ale później okazało się, że to inny statek.

Wrak prawdziwego „Centaura” został odnaleziony 14 grudnia 2009 roku przez zespół pod kierunkiem Davida Mearnsa^[8], co zostało ostatecznie potwierdzone 20 grudnia tego samego roku.

Galeria

• 
  Marynarze „Kormorana” na holu za rufą AHS "Centaur" po bitwie
• 
  Australijski plakat propagandowy

Uwagi

1. Biały kadłub z biegnącym od dziobu do rufy zielonym pasem z trzema czerwonymi krzyżami oraz numerem "47" na dziobie i podobnie oznakowany komin.
2. Japończycy stwierdzili w odpowiedzi, że alianci zatopili wcześniej co najmniej kilka ich statków szpitalnych; w rzeczywistości ataki te były przeprowadzane przez okręty podwodne US Navy, nigdy zaś przez jednostki flot Wspólnoty Brytyjskiej.
3. Chodzi o kierowców ambulansów armii, którzy weszli na statek z bronią osobistą; jeśli w australijskim porcie znajdował się japoński szpieg, który przekazał takie informacje dowódcy okrętu podwodnego, atak mógłby być uzasadniony.