Absolut (perfumiarstwo)

Absolut, olejek absolutny – olejek eteryczny zawierający niemal wyłącznie lotne związki wonne, otrzymywany ze stałych lub półstałych substancji zapachowych, które są mieszaninami licznych związków o różnej lotności, wonnych i bezwonnych (balast). Absoluty są wyodrębniane w procesie wykorzystującym operacje ekstrakcji, wymrażania i destylacji^[1].

Ten artykuł dotyczy perfumiarstwa. Zobacz też: artykuły: Absolut – byt doskonały i Absolut (wódka).

Surowcami dla produkcji absolutu są:

• konkrety – produkty ekstrakcji olejków z roślin oleistych, wykonywanej metodami ekstrakcji rozpuszczalnikami lotnymi, enfleurage lub maceracji^[2],
• rezynoidy^[a] – produkty ekstrakcji związków zapachowych z żywic aromatycznych (np. mirra, olibanum, styraks, balsam peruwiański)^[b] lub stałych substancji zapachowych pochodzenia zwierzęcego (ambra, piżmo, cywet, kastoreum)^[1][3][4].

Związki nielotne i bezwonne zawarte w konkretach i rezynoidach (balast) oddziela się od absolutu w procesie, który polega na:

1. kolejnej ekstrakcji z użyciem odpowiednio dobranego rozpuszczalnika (zwykle w temperaturze podwyższonej),
2. oddzieleniu części nierozpuszczalnych np. tłuszczów i wosków (po ochłodzeniu zawartości ekstraktora),
3. oddestylowaniu rozpuszczalnika z roztworu^[2][4].

Kwiatowe olejki absolutne o najwyższej jakości otrzymuje się z tłuszczu (fr. pommade lub corps prèpare), stosowanego w metodzie enfleurage. Jest on, po nasycaniu uwalnianymi z kwiatów związkami zapachowymi, stapiany w możliwie jak najniższej temperaturze. Stopioną „pomadę” przesącza się przez muślin i umieszcza w cylindrycznym zbiorniku z mieszadłem. Proces ekstrakcji jest prowadzony w temperaturze pokojowej lub podwyższonej do 45–60 °C, zwykle etapowo. W kolejnych etapach procesu trójetapowego stosuje się np.^[2]:

1. potrójną objętość alkoholu w stosunku do pomady,
2. podwójną objętość alkoholu,
3. równe objętości alkoholu i pomady.

Połączone ekstrakty ze wszystkich etapów oziębia się do temperatury od −12 °C do −15 °C. Wydzielające się woski i tłuszcze są oddzielane, a z alkoholowego roztworu odparowuje się rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość po destylacji nosi nazwę absolutes d’enfleurage (essence absolute)^[2][4].

Z 1 ha jaśminowej plantacji zbiera się kwiaty, z których można pozyskać do 3 kg konkretu, a z niego ok. 0,5 g olejku (ok. 12 kropli)^[5]. Absolut jaśminowy stanowił w połowie XX w. do 10% kompozycji perfumiarskich, współcześnie ten udział nie przekracza 1–2%^[5].

Uwagi

1. Stosowany jest też termin „resinoidy” (Boryniec 1958 ↓, s. 621, Kempski 2007 ↓ ).
2. Surowce są zwykle poddawane ekstrakcji etanolem, acetonem lub benzenem w temperaturze 40–100 °C. Po przesączeniu ekstraktu i odparowaniu rozpuszczalnika pozostaje rezynoid jako półpłynna masa, zwykle o brązowym zabarwieniu (Boryniec 1958 ↓, s. 621).