Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Adamów (powiat łukowski)
wieś w Polsce, w województwie lubelskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Adamów – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie łukowskim, siedziba gminy Adamów[4][6]. Obok miejscowości przepływa Motwica, niewielka rzeka dorzecza Wisły. Dawniej miasto[7].
W drugiej połowie XVI wieku prywatne miasto szlacheckie Jadamów, położone w ziemi stężyckiej w województwie sandomierskim[8]. Miejscowość była przejściowo siedzibą gminy Gułów.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Adamów. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa siedleckiego. Historycznie Adamów leży na ziemi stężyckiej w województwie sandomierskim w Małopolsce.
Na terenie wsi utworzono dwa sołectwa Adamów I i Adamów II[9]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 2123 mieszkańców[10].
Miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej Podwyższenia Krzyża Świętego, należącej do metropolii lubelskiej, diecezji siedleckiej, dekanatu Adamów.
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
- Adamów do XVIII w.
Lokacja miasta pierwotnie pod nazwą Jadaromin nastąpiła na podstawie dokumentu wydanego w 1539[11] przez króla Zygmunta I Starego[12]. Właściciele miejscowości, bracia Adam i Hieronim Rusieccy, wystąpili w 1545 roku o erygowanie parafii. W 1569 roku miasto liczyło 415 mieszkańców, a w 1576 już 700. W XIX wieku mieszkało tu około 1000 osób w 90 domach. W późniejszych latach był własnością Czartoryskich. Na przełomie XVIII i XIX w. wzniesiono nowy barokowo-klasycystyczny kościół.
- Adamów między XIX a XXI w.
W 1869 roku Adamów utracił prawa miejskie i został włączony do gminy Gułów. W 1873 roku podjęto uchwałę o utworzeniu szkoły, a już kilka lat później, w 1880, przeniesiono siedzibę gminy z powrotem do Adamowa. W 1915 roku miejscowość została zajęta przez wojska niemieckie i austro-węgierskie. W październiku 1939 roku, podczas kampanii wrześniowej toczyły się tu walki bitwy pod Kockiem. W 1943 roku w pożarze spłonęło centrum wsi. W latach okupacji w okolicach działały różne oddziały partyzanckie[12]. W sierpniu 1942 r. oddział Gwardii Ludowej im. Jana Kilińskiego dowodzony przez byłego jeńca radzieckiego Serafima Aleksiejewa odbił z rąk niemieckich transport ok. 200 Żydów przeznaczonych na wywiezienie do Treblinki, zniszczono wówczas urząd graniczny i przerwano łączność telefoniczną. Partyzanci rozbili też w listopadzie 1942 urząd gminy i mleczarnię oraz uderzyli na posterunek policji[13]. Adamów został zajęty przez Armię Czerwoną 26 lipca 1944[14].
- Historia Żydów w Adamowie[15]
Pierwsza wzmianka o Żydach w Adamowie pochodzi z 1827 roku, gdy było ich 108, co stanowiło 18,4% całej ludności. Początkowo podlegali gminie w Kocku, zaś w drugiej połowie XIX w. utworzyli własną gminę. Mieli synagogę i cmentarz. W 1921 roku było ich 664, co stanowiło 34,3% całej ludności. Do gminy żydowskiej należały rzeźnia rytualna oraz mykwa. W latach 20. XX w. działała Organizacja Syjonistyczna oraz syjonistyczno-ortodoksyjna partia „Mizrachi”[16].
W listopadzie 1940 roku Niemcy rozstrzelali na cmentarzu grupę około 40 Żydów. W Adamowie hitlerowcy zorganizowali getto. Znaleźli się w nim żydowscy mieszkańcy Adamowa i okolicznych miejscowości oraz przesiedleńcy z Nasielska. W połowie października 1942 roku getto stopniowo było likwidowane. Około 300 osób starszych i niedołężnych Niemcy zamordowali na przedmieściach Adamowa, na łące, na wschód od kościoła. 1724 osoby zostały przeniesione do getta w Łukowie, by następnie w dniach 26–27 października 1942 roku oraz 7–11 listopada 1942 roku, wraz z mieszkańcami Łukowa, Kocka, Wojcieszkowa, Stanina i innych okolicznych miejscowości trafić do obozu zagłady w Treblince[17]. W getcie pozostała jedynie niewielka grupa z obozu pracy. W sierpniu 1943 getto i obóz pracy zostały zlikwidowane[16].
Remove ads
Zabytki
We wsi znajduje się zabytkowy klasycystyczny kościół parafialny z 1. połowy XIX w.
28 grudnia 2021 udostępniono miejscową dzwonnicę jako wieżę widokową; ponadto w obiekcie prezentowane są dokumenty związane z historią parafii[18].
Galeria
Kościół Podwyższenia Krzyża św.
Zabytkowa plebania
Centrum miejscowości
Zabudowa jednokondygnacyjna
Oświata
Znajduje się tu Publiczna Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza, Gimnazjum oraz Zespół Szkół im. gen. Franciszka Kamińskiego, składający się z Liceum Ogólnokształcącego im. Batalionów Chłopskich, Liceum Profilowanego i Zasadniczej Szkoły Zawodowej.
Sport
We wsi działa powstały w 1949 roku piłkarski Ludowy Klub Sportowy Sokół Adamów, który obecnie występuje w bialskiej klasie okręgowej[19]. Największym osiągnięciem piłkarzy Sokoła były występy w bialskopodlasko-siedleckiej klasie międzywojewódzkiej (czwarty poziom rozgrywek piłkarskich) w sezonach: 1992/93, 1993/94 i 1994/95 oraz w lubelskiej IV lidze w sezonach: 2005/06, 2008/09 i 2017/18[20].
Ludzie związani z Adamowem
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads