Aleksander z Aleksandrii

Aleksander z Aleksandrii, cs. Swiatitiel Aleksandr, archijepiskop Aleksandrijskij (ur. ok. 250 w płn. Egipcie, zm. ok. 326 w Aleksandrii) – w latach 313–326^[1] biskup Aleksandrii, następca Achillasa, zdecydowany obrońca nauki Kościoła o Chrystusie wobec poglądów Ariusza, święty Kościoła katolickiego, prawosławnego, czczony przez Syryjski i Koptyjski Kościół Ortodoksyjny.

Ten artykuł dotyczy biskupa Aleksandrii. Zobacz też: innych świętych o tym imieniu.

Święty
Aleksander z Aleksandrii

biskup
Św. Aleksander z Aleksandrii - fresk w monasterze Veljusa w Macedonii.
Data i miejsce urodzenia	ok. 250 płn. Egipt
Data i miejsce śmierci	ok. 326–328 Aleksandria
Czczony przez	Kościół katolicki Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	26 lutego (kat.)
Atrybuty	rylec

Życiorys

Od pierwszych lat swojej młodości Aleksander poświęcił się służbie Kościołowi. Zajmował wśród kleru aleksandryjskiego wybitne miejsce, a po śmierci bp Achillasa (313) został wybrany jego następcą. Zasługą św. Aleksandra było to, że jako pierwszy rozpoznał błędy Ariusza i z całą stanowczością je zwalczał. Kiedy Ariusz zaczął publicznie głosić swoją błędną naukę, że Jezus nie jest Synem Bożym naturalnym, ale tylko z adopcji, Aleksander zwołał w Aleksandrii synod (320), na którym nauka Ariusza została potępiona, a sam Ariusz został wykluczony ze społeczności kościelnej^[2]. Naukę tę potępił również pierwszy sobór powszechny w Nicei w r. 325, w którego obradach Aleksander brał udział. Na tym soborze w imieniu św. Aleksandra przemawiał diakon Kościoła aleksandryjskiego, św. Atanazy, wykazując błędy Ariusza, które zostały potępione.

Aleksander, prawdopodobnie pierwszy, w oficjalnym dokumencie kościelnym (list okólny do biskupów) zastosował do Maryi z Nazaretu określenie Theotokos^[2].

Św. Aleksander wyróżnił się także jako administrator i duszpasterz. Wystawił w Aleksandrii największy kościół ku czci św. Teonasa (zm. 300)^[3]. Zwołał synod biskupów Egiptu i Libii (320). Zostawił także 70 listów do różnych hierarchów, które stanowią cenne źródło dokumentalne. Wśród nich jest list do cesarza Konstantyna I Wielkiego z prośbą o inicjatywę zwołania soboru powszechnego, co się też stało (325).

Aleksander zmarł w lutym 326 lub 328 r., jednak według Martyrologium Rzymskiego sprzed II soboru watykańskiego 17 lub 18 kwietnia^[4][5].

Kult

Kult św. Aleksandra ma charakter powszechny, chociaż jego osoba uległa pewnemu zapomnieniu.

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 26 lutego (dawn. 17 kwietnia)^[6].

Kościoły wschodnie z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspominają św. Aleksandra:

• kościoły greckokatolickie – 20 maja^[5]/2 czerwca^[a], tj. 2 czerwca według kalendarza gregoriańskiego (dzień zwołania soboru nicejskiego, 20 maja 325),
• Kościół prawosławny, syryjski – 29 maja^[7]/11 czerwca, tj. 11 czerwca,
• Kościół koptyjski – odpowiednio do 17 kwietnia według prawosławnej liturgii (30 kwietnia według kalendarza gregoriańskiego), tj. 22. paremoude według kalendarza koptyjskiego^[8].

Ikonografia

W ikonografii św. Aleksander przedstawiany jest w stroju biskupa. Jego atrybut to rylec nawiązujący do działalności pisarskiej świętego^[9].

Zobacz też

• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni

Uwagi

1. podwójne datowanie