Andrius Kubilius

Andrius Kubilius (ur. 8 grudnia 1956 w Wilnie) – litewski fizyk i polityk, działacz opozycji w okresie ZSRR, premier Litwy w latach 1999–2000 i 2008–2012, od 2003 do 2015 przewodniczący Związku Ojczyzny, poseł do Parlamentu Europejskiego IX i X kadencji, od 2024 członek Komisji Europejskiej.

Andrius Kubilius

Andrius Kubilius (2024)
Data i miejsce urodzenia	8 grudnia 1956 Wilno
Premier Litwy
Okres	od 3 listopada 1999[1] do 26 października 2000
Przynależność polityczna	TS
Poprzednik	Irena Degutienė (p.o.)
Następca	Rolandas Paksas
Premier Litwy
Okres	od 9 grudnia 2008 do 13 grudnia 2012
Przynależność polityczna	TS
Poprzednik	Gediminas Kirkilas
Następca	Algirdas Butkevičius
Odznaczenia

Życiorys

Po ukończeniu szkoły średniej nr 22 w Wilnie został studentem wydziału fizyki Uniwersytetu Wileńskiego, który ukończył w 1979. W latach 1981–1984 był słuchaczem studiów doktoranckich. Od 1984 do 1990 pracował na Uniwersytecie Wileńskim jako laborant, inżynier i pracownik naukowy.

W 1988 rozpoczął działalność w Sąjūdisie, w którym w latach 1990–1992 pełnił funkcję sekretarza. W 1993 dołączył do Związku Ojczyzny. W latach 2000–2003 był pierwszym zastępcą przewodniczącego Vytautasa Landsbergisa, zastępując go następnie na stanowisku przewodniczącego partii.

W 1992 został wybrany do Sejmu z listy Sąjūdisu. W 1996, 2000 i 2004 uzyskiwał mandat poselski jako kandydat Związku Ojczyzny. W latach 1996–1999 pełnił funkcję pierwszego wiceprzewodniczącego parlamentu, a w latach 1997–1999 przewodniczył Komisji Spraw Europejskich. Od 3 listopada 1999 do 26 października 2000 sprawował po raz pierwszy urząd premiera Litwy.

W kadencji 2000–2004 był liderem pozostającej w opozycji frakcji konserwatystów. W kolejnej kadencji Sejmu pełnił funkcje przewodniczącego frakcji Związku Ojczyzny, przewodniczącego komisji spraw europejskich, a od 2006 wiceprzewodniczącego Sejmu. W wyborach parlamentarnych w 2008 po raz kolejny uzyskał mandat poselski, wygrywając w okręgu jednomandatowym, zaś jego ugrupowanie w tym głosowaniu zdobyło najwięcej mandatów.

27 października 2008, dzień po drugiej turze wyborów, w imieniu Związku Ojczyzny podpisał wstępne porozumienie z przedstawicielami TPP, LiCS i LRLS porozumienie o zawiązaniu centroprawicowej koalicji rządzącej (dysponującej ponad 80 głosami w Sejmie nowej kadencji)^[2]. 17 listopada partie te oficjalnie podpisały porozumienie koalicyjne^[3], a 20 listopada prezydent Valdas Adamkus podpisał dekret o przedstawieniu Sejmowi kandydatury Andriusa Kubiliusa na urząd premiera^[4]. Tydzień później Sejm zaakceptował jego kandydaturę na ten urząd^[5], a 28 listopada prezydent mianował go na stanowisko szefa rządu^[6]. 9 grudnia Sejm zaakceptował program rządu, co zakończyło ostatecznie proces jego formowania.

Rząd Andriusa Kubiliusa przetrwał całą czteroletnią kadencję. W wyborach w 2012 premier po raz kolejny został wybrany do Sejmu^[7], popierające go ugrupowania znalazły się jednak w opozycji. Urzędowanie zakończył ostatecznie 13 grudnia 2012, gdy parlament zaakceptował program rządowy nowego premiera Algirdasa Butkevičiusa.

W wewnątrzpartyjnych wyborach w kwietniu 2013 po raz szósty z rzędu wybrany na przewodniczącego TS-LKD^[8]. Ustąpił z tej funkcji w 2015, w kwietniu tegoż roku partyjne wybory na to stanowisko wygrał Gabrielius Landsbergis. W 2016 Andrius Kubilius utrzymał mandat poselski na kolejną kadencję^[9]. W 2019 został natomiast wybrany na eurodeputowanego IX kadencji^[10]. W 2024 z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w kolejnych wyborach europejskich^[11].

We wrześniu 2024 Ursula von der Leyen ogłosiła jego nominację na komisarza ds. obrony i przestrzeni kosmicznej w nowo tworzonej Komisji Europejskiej^[12][13]. Został zatwierdzony na tej funkcji w listopadzie tegoż roku (z kadencją od 1 grudnia 2024)^[14].

Odznaczenia

• Krzyż Wielki Komandorski Orderu Witolda Wielkiego (Litwa, 2015)^[15]
• Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa, 2004)^[16]
• Medal Niepodległości Litwy (Litwa, 1998)^[16]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (Polska, 1999)^[17]
• Order Księcia Jarosława Mądrego II klasy (Ukraina, 2017)^[18]
• Krzyż Zasługi II klasy MSZ (Estonia, 2022)^[19]
• Biały Krzyż „Honor et Gloria” (Ukraina, 2024)^[20]
• Medal Rady Bałtyckiej (2018)^[21]

Życie prywatne

Jego żona Rasa Kubilienė została skrzypaczką w Litewskiej Narodowej Orkiestrze Symfonicznej. Mają dwóch synów.

Zobacz też

• Pierwszy rząd Andriusa Kubiliusa
• Drugi rząd Andriusa Kubiliusa