Anna Janko

Anna Janko (ur. jako Aneta Jankowska 27 sierpnia 1957 w Rybniku) – polska poetka, pisarka, felietonistka, krytyczka literacka.

Anna Janko

Aneta Jankowska

Anna Janko (2025)
Data i miejsce urodzenia	27 sierpnia 1957 Rybnik, Polska
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Dziewczyna z zapałkami (2007), Mała zagłada (2015)
Strona internetowa

Anna Janko, Bianka Rolando, Mirka Szychowiak, Karol Maliszewski

Życiorys

Jest córką poetów Teresy Ferenc i Zbigniewa Jankowskiego. Ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Gdańskim (praca magisterska u prof. Marii Janion).

Debiutowała w 1975 r. wierszami w „Życiu Literackim”. W 1977, jako 19-letnia autorka, opublikowała pierwszy tomik poetycki. W drugiej połowie lat 70. związana była z formacją poetycką Nowa Prywatność^[1].

Pracując w l. 1997–2002 w Wydawnictwie Prószyński i S-ka tworzyła i redagowała autorską serię pn. To jest poezja, w której ukazało się 20 tomów wierszy najwybitniejszych poetów polskich i europejskich. Współpracowała z wrocławskim miesięcznikiem „Odra”, II programem Polskiego Radia, czasopismem „Pani”. Od 2007 r. współpracuje ze „Zwierciadłem”.

Jej utwory ukazały się m.in. w Niemczech, Francji, USA, Czechach, na Węgrzech, w Chorwacji i Serbii.

Krytyk literacki Artur Sandauer nazwał Annę Janko: „Rimbaud w spódnicy”^[2][3].

Jest członkinią PEN-clubu i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Mieszka pod Warszawą.

Twórczość

Poezja

• List do królika doświadczalnego, 1977
• Wykluwa się staruszka, 1979
• Diabłu świeca, 1980
• Koronki na rany, 1989
• Zabici czasem długo stoją, 1995
• Świetlisty cudzoziemiec, 2000
• Du bist Der, niemieckojęzyczny wybór wierszy Berlin 2000
• Wiersze z cieniem, 2010
• Miłość, śmierć i inne wzory, autorski wybór wierszy, 2016
• Załamanie pogody, autorski wybór wierszy, 2024^[4]

Proza

• Dziewczyna z zapałkami, Nowy Świat 2007, 2009, 2010, 2012 (Wydawnictwo Literackie)
• Maciupek i Maleńtas. Niezwykłe przygody w Brzuchu Mamy, Nasza Księgarnia 2012
• Pasja według św. Hanki, Wydawnictwo Literackie 2012
• Boscy i nieznośni. Niezwykłe biografie, Wydawnictwo Zwierciadło, 2012
• Mała zagłada, Wydawnictwo Literackie, 2015
• Przeglądarka. Felietony poufałe, 2016
• Oleś i Pani Róża, Wydawnictwo Literackie, 2018

Dramat

• Rzeź lalek, 1981, Teatr Współczesny w Szczecinie, reż. Andrzej Chrzanowski.
• Śmierć to dobry początek, słuchowisko radiowe, 2 program Polskiego Radia, 2005, reż. Henryk Rozen.

Nagrody

• Nagroda Młodych im Włodzimierza Pietrzaka za twórczość poetycką, 1980.
• Nagroda Gdańska Książka Roku za tom Diabłu świeca, 1981.
• Nagroda Związku Pisarzy Niezależnych w Dreźnie za twórczość poetycką, 1993.
• Nominacja do Nagrody Literackiej Nike za tom Świetlisty cudzoziemiec, 2001^[5].
• Nagroda Książka Wiosny 2007 Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych za powieść Dziewczyna z zapałkami
• Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej za powieść Dziewczyna z zapałkami, Książka Czerwca 2007
• Nominacja do Nagrody Literackiej Srebrny Kałamarz im. Hermenegildy Kociubińskiej, 2008
• Nominacja do Nagrody Mediów Cogito za powieść Dziewczyna z zapałkami, 2008
• Nominacja do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus za powieść Dziewczyna z zapałkami, 2008
• Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta, za powieść Dziewczyna z zapałkami, 2008^[6]
• Nagroda Książka Lata 2012 Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych, za Pasję według św. Hanki
• Nominacja do Nagrody Literackiej dla Autorki Gryfia 2013, za Pasję według św. Hanki (finalistka)
• Nominacja do Literackiej Nagrody Nike 2013, za powieść Pasja według św. Hanki^[7]
• Wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie im. Kornela Makuszyńskiego za książkę dla dzieci Maciupek i Maleńtas. Niezwykłe przygody w brzuchu Mamy, 2013
• Nominacja do Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas^[8] za książkę Mała zagłada, 2015
• Nominacja w III edycji Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej (2015) w kategorii „Najlepsza książka” za książkę Mała zagłada^[9]
• Nagroda miesięcznika „Nowe książki” za rok 2015 za książkę Mała zagłada^[10]
• Nagroda Literacka m.st. Warszawy 2016 w kategorii proza za książkę Mała zagłada^[11]
• Nagroda Literacka dla Autorki „Gryfia” 2016 za książkę Mała zagłada^[12]
• Finał Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus za książkę Mała zagłada^[13]

W filmie

W 2018 roku, reżyserka Natalia Koryncka-Gruz, nakręciła na podstawie książki Anny Janko Mała Zagłada film dokumentalny pod tym samym tytułem. Opowiada on o pokoleniowym dziedziczeniu wojennej traumy. Punktem wyjścia jest rodzinna historia z II wojny światowej i okupacji niemieckiej w Polsce. Podczas Aktion Zamość na Zamojszczyźnie Niemcy spalili i wymordowali ludność wsi Sochy, w tym zamordowali rodziców 9-letniej wówczas Teresy Ferenc, matki Anny Janko^[14]. Film otrzymał główne nagrody na zagranicznych festiwalach^[14].