Antropomorfizacja

Antropomorfizacja (gr. άνθρωπος anthrōpos – „człowiek”, μορφή morphē – „kształt, forma”) lub uczłowieczenie – zabieg językowy polegający na nadawaniu niebędącym ludźmi przedmiotom, pojęciom, zjawiskom, zwierzętom itp. cech ludzkich i ludzkich motywów postępowania^[1]. Konkretne zastosowanie antropomorfizacji nazywa się antropomorfizmem.

Antropomorfizacja często odnosi się do wyobrażenia bogów czy duchów na obraz i podobieństwo człowieka. Antropomorfizacja może być świadomym zabiegiem literackim tak jak w mitologii greckiej lub przykładem zaburzeń myślenia. Występuje też w trakcie normalnego rozwoju dziecka. W popkulturze (komiksie, filmie, filmie animowanym) antropomorfizm jest często wykorzystywany, by uwypuklić określone cechy charakteru postaci, kojarzące się z cechami charakteru zwierzęcia, którego pewne fizyczne cechy otrzymuje postać.

Antropomorfizacja w odniesieniu do przedmiotów, pojęć abstrakcyjnych, zjawisk itp. jest przypadkiem szczególnym animizacji (ożywienia). Jest formą personifikacji (uosobienia) w przypadku przypisywania ludzkich cech przedmiotom nieożywionym. Granica między antropomorfizacją a personifikacją (uczłowieczeniem a uosobieniem) jest nieostra^[2], oba te pojęcia bywają także uznawane za synonimy^[3]. Mitologia egipska zawiera szereg przykładów antropozoomorfizmu – wizerunki bogów stanowią połączenie postaci ludzkiej i zwierzęcej.

Przykłady

Poniższe frazy są antropomorfizacjami odpowiednio kota i kamienia:

• „kot spojrzał na mnie z wyrzutem”,
• „wieczorem oziębiło się, ale kamień był przyjaźnie nagrzany”.

W pierwszym przypadku można dopatrywać się również uosobienia kota, jako że do robienia wyrzutów zdolne są osoby; podobnie można argumentować przyjazność nagrzania w drugiej frazie. Istotnym jest przede wszystkim to, że kot dalej pozostaje kotem, a kamień – kamieniem.

• 
  Wiatr na ilustracji z bajki Wiatr Północny i Słońce
• 
  Obraz Panny dworskie w wersji z kotami
• 
  Figurki porcelanowe Małpia orkiestra
• 
  Egipski bóg Anubis
• 
  Biały Królik z książki Alicja w Krainie Czarów
• 
  Antropomorficzny niedźwiedź z amerykańskiej kreskówki Calvin i pułkownik

Zobacz też

Zobacz hasło antropomorfizm w Wikisłowniku

• animizacja (ożywienie)
• personifikacja (uosobienie)
• personifikacja rzymska
• zoomorfizm (zwierzokształtność)
• humanoid
• antropopatyzm