Lignopurchawka gruszkowata

Lignopurchawka gruszkowata, purchawka gruszkowata (Apioperdon pyriforme (Schaeff.) Vizzini) – gatunek grzybów z rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae)^[1].

Lignopurchawka gruszkowata

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	purchawkowate
Rodzaj	Apioperdon
Gatunek	lignopurchawka gruszkowata
Nazwa systematyczna
Apioperdon pyriforme (Schaeff.) Vizzini in Vizzini & Ercole, Phytotaxa 299(1): 81 (2017)

Widoczne ryzomorfy

Typowe miejsce występowania – próchniejące drewno

Rośnie również na drewnie zagrzebanym w ziemi

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Apioperdon, Lycoperdaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy poprawnie zdiagnozował i opisał go jako Lycoperdon pyriforme Jacob Christian Schäffer w 1774 roku. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał w 2017 roku Alfredo Vizzini, przenosząc go do rodzaju Apioperdon. Jest to takson monotypowy, jedyny gatunek należący do rodzaju Apioperdon (Schaeff.) Vizzini 2017^[1].

Synonimy^[2]:

• Lycoperdon pyriforme Schaeff. 1774
• Utraria pyriformis (Schaeff.) Quél. 1873
• Morganella pyriformis (Schaeff.) Kreisel & D. Krüger 2003
• Lycoperdon pyriforme ß tessellatum Pers. 1801
• Lycoperdon serotinum Bonord. 1857
• Lycoperdon pyriforme var. serotinum (Bonord.) Hollós 1904
• Lycoperdon pyriforme var. intumescens J. Kickx f. 1867
• Lycoperdon pyriforme var. icterinum Kalchbr. 1878
• Lycoperdon pyriforme var. globulosum P. Karst. 1889
• Lycoperdon pyriforme var. usambarense Eichelb 1906
• Lycoperdon pyriforme var. flavum Lloyd 1915
• Lycoperdon pyriforme var. echinosporum' Naveau 1923
• Lycoperdon pyriforme subsp. globosum Sosin 1952
• Lycoperdon pyriforme var. globosum (Sosin) F. Šmarda 1958

Józef Jundziłł w 1830 r. nadał mu polską nazwę purchawka gruszkowata^[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Apioperdon stała się niespójna z nową nazwą naukową. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy lignopurchawka gruszkowata w 2025 r.^[4]

Morfologia

Owocnik

Wysokości 2–7 cm, średnica do 3 cm, kształt gruszkowaty lub maczugowaty. Powierzchnia szorstka, omączona, bardzo drobno brodawkowana. Na szczycie znajdują się drobne i długo utrzymujące się niskie kolce. Barwa od białoochrowej przez szaroorzechową do szaroochrowej, górna część owocnika zazwyczaj brązowawa. Endoperydium szorstkie, jak gdyby omączone, kruche, z bardzo drobnymi brodawkami. Ma barwę od białokremowej do jasnobrązowej, u młodych owocników z odcieniem miedzi, u starych staje się matowe, papierowate. Tylko bardzo młode owocniki są białe, szybko zmieniają kolor na ciemniejszy. Na szczycie posiada wzgórek, na którym u dojrzałych owocników powstaje nieduży otwór, przez który wydostają się zarodniki. Początkowo otwór ten jest okrągły, później ma coraz bardziej poszarpane brzegi. U podstawy owocnika występują białawe, dość grube ryzomorfy wnikające w podłoże^[5].

Miąższ

Podzielony na glebę i podglebie. Podglebie jest drobnokomorowate, u młodych owocników białe, u starszych szarobrązowe. Gleba jest podobnej barwy, u starszych owocników staje się oliwkowobrązowa i stopniowo przechodzi w dobrze widoczną, wydłużoną kolumellę^[5].

Zarodniki

Kuliste, gładkie, żółto-brązowe, o średnicy 3–4 µm, często z krótką sterygmą. W środku posiadają błyszcząca kroplę. Włośnia jest elastyczna, pozbawiona jamek i sept, dość grubościenna i rozgałęziona. Ma średnicę do 1 µm^[5].

Gatunki podobne

Ze względu na nietypowe dla purchawek podłoże, gatunek ten trudno jest pomylić z innymi purchawkami. Charakterystyczne jest również to, że tylko w bardzo wczesnych stadiach rozwoju owocniki są białe, charakterystyczne są także grube, białawe i przypominające korzenie sznury grzybni^[5].

Gatunki podobne

• purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum), ale rośnie na ziemi i jest pokryta kolcami^[6].
• purchawka brunatna (Lycoperdon umbrinum) również bardzo wcześnie zmienia kolor i ma białawe sznury grzybni (ale cienkie). Nie rośnie jednak na drewnie, lecz na ziemi i ma inną powierzchnię^[5]

Występowanie i siedlisko

Z wyjątkiem Antarktydy i Afryki występuje pospolicie na wszystkich kontynentach, również na wielu wyspach^[7]. Również w Polsce jest pospolita^[5].

Naziemny grzyb saprotroficzny. Rośnie na obumarłym drewnie zarówno iglastym, jak i liściastym, na leżących pniach i pniakach, niekiedy pozornie na ziemi, w rzeczywistości na zagrzebanym drewnie. Zazwyczaj rośnie w dużych, gęstych grupach^[8]. Owocniki wytwarza od czerwca do października^[3].

Znaczenie

Jest grzybem jadalnym, dopóki owocniki są młode i białe wewnątrz^[9][10].