Szyszkolubka kolczasta

Szyszkolubka kolczasta (Auriscalpium vulgare Gray) – gatunek grzybów z rodziny szyszkogłówkowatych (Auriscalpiaceae)^[1].

Szyszkolubka kolczasta

Szyszkolubka kolczasta na szyszce sosny
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	szyszkogłówkowate
Rodzaj	szyszkolubka
Gatunek	szyszkolubka kolczasta
Nazwa systematyczna
Auriscalpium vulgare Gray A Natural Arrangement of British Plants 1: 650 (Londyn, 1821)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Auriscalpium, Auriscalpiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

• Auriscalpium auriscalpium (L.) Banker 1906
• Auriscalpium auriscalpium (L.) Kuntze 1898
• Auriscalpium fechtneri (Velen.) Nikol. 1964
• Hydnum atrotomentosum Schwalb 1891
• Hydnum auriscalpium L. 1753
• Hydnum fechtneri Velen. 1922
• Leptodon auriscalpium (L.) Quél. 1886
• Pleurodon auriscalpium (L.) P. Karst. 1881
• Pleurodon fechtneri (Velen.) Cejp 1928
• Scutiger auriscalpium (L.) Paulet 1812

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r., dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był pod nazwami: szyszkogłówka kolczasta, kolczak połówkowy, kolczak łyżkowaty^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica do 5 cm, kształt spłaszczony, nerkowaty lub półkolisty. Jest owłosiony lub filcowaty i lekko strefowany. Brzeg kapelusza jaśniejszy. Kolor szarobrązowy do czarnego^[4][5] Okazy, które przezimowały, mają dość niepozorne zabarwienie czarnobrązowe i często są pokryte zielenicami^[6].

Trzon

Boczny lub ekscentryczny o długości do ok. 8 cm. Czasami rozgałęziony o barwie brązowoczarnej, owłosiony, cienki^[4].

Kolce

Do 3 mm długości, jasne po krótkim czasie szarobrązowe, kończące się na trzonie^[6].

Miąższ

Od szarobrązowego do białawego, łykowatoelastyczny, bez wyraźnego zapachu^[5].

Wysyp zarodników

Biały, amyloidalny. Zarodniki eliptyczne lub jajowato-kuliste, brodawkowate, bezbarwne, o średnicy 4–5,5 × 4–4,5 µm^[6].

• 
• 
• 
• 

Występowanie i siedlisko

Gatunek szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie i w Azji, na obszarach o klimacie umiarkowanym^[7]. W Polsce owocniki pojawiają się od stycznia do grudnia, w borach sosnowych i mieszanych. Rośnie niemal wyłącznie na opadłych szyszkach sosny, szczególnie tych, które są przynajmniej częściowo zagrzebane w ziemi. Rzadko tylko można ją znaleźć na szyszkach świerka. Gatunek występujący powszechnie, jednak ze względu na swoje niewielkie rozmiary niezbyt często dostrzegany^[4]. Starsze owocniki gniją i ciemnieją, ale powoli (przez wiele miesięcy) tak, że są widoczne na szyszkach przez całą zimę (czasami nawet zimują)^[5].

Zawiązki owocników pojawiają się między łuskami szyszek i potrzebują 9 do 35 dni, aby osiągnąć swój ostateczny wzrost. Ich rdzeń zbudowany jest z cienkościennych strzępek generatywnych i otoczony przez zewnętrzną warstwę strzępek szkieletowych. Niedojrzałe owocniki są białe i delikatne, ale stopniowo stają się brązowe, jak starsze. Dojrzałe owocniki żyją co najmniej 9 dni, produkcja zarodników zaczyna się w ciągu 48-72 godzin od początku wzrostu kapelusza. W sprzyjających warunkach dużej dostępności wody i wilgoci, mogą być wytwarzane dodatkowe owocniki, tak, że powstaje rozgałęziony trzon. Duży wpływ na rozwój owocników ma również światło; zarówno bezpośrednie oświetlenie słoneczne, jak i całkowita ciemność hamują wzrost owocników^[8].

Znaczenie

Saprotrof, grzyb niejadalny^[6].