Bank von Danzig

Bank von Danzig (pol. Bank Gdański^[1]) – bank centralny, emisyjny Wolnego Miasta Gdańska z siedzibą w Gdańsku, powołany w listopadzie 1923, a utworzony w lutym 1924. Funkcjonował do wcielenia Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy jesienią 1939 r.^[2]

Ten artykuł dotyczy banku centralnego Wolnego Miasta Gdańska działającego w latach 1924–1939. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Bank Gdański

Bank von Danzig

Główna siedziba Banku Gdańskiego w Gdańsku przy wówczas Karrenwall 10
Data założenia	1924
Data likwidacji	1939
Państwo	Wolne Miasto Gdańsk
Siedziba	Gdańsk
Adres	ul. Okopowa 1
Prezes	dr Carl Schäfer
Rodzaj banku	bank centralny
Kapitał własny	7,5 mln guld.

20 guldenów gdańskich emisji Banku Gdańskiego z 1937 r.

Gmach byłego Banku Gdańskiego w Gdańsku przy ul. Okopowej 1, obecnie lokalna siedziba NBP

Historia Banku Gdańskiego

Bank Gdański został powołany do życia na mocy ustawy bankowej z 20 listopada 1923 r.^[3], zastępując wcześniej istniejącą Gdańską Kasę Centralną (Danziger Zentralkasse) emitującą walutę przejściową Wolnego Miasta Gdańska, marki gdańskie. W dniu 5 lutego 1924^[4] doszło do utworzenia banku i przyjęcia statutu Banku Gdańskiego jako instytucji mającej wyłączne prawo do emisji waluty narodowej, guldena gdańskiego, który zastąpił markę gdańską 1 stycznia 1924. Kapitał początkowy Banku Gdańskiego wynosił 7,5 mln guldenów^[4]. Górną granicę emisji banknotów i monet ustalono na 100 guldenów na głowę mieszkańca Wolnego Miasta, czyli ogółem ok. 38 mln guldenów^[4]. Prowizoryczną serię biletów bankowych w walucie guldenowej (1, 2, 5, 10, 25 i 50 fenigów oraz 1, 2, 5, 10, 25, 50 i 100 guldenów) wprowadzonych do obiegu w październiku i listopadzie 1923 jeszcze przez Gdańską Kasę Centralną, zastąpiono w lutym 1924 serią banknotów guldenowych o nominałach 10, 25, 100, 500 i 1000 guldenów, oraz monetami. W uzupełnieniu pierwszej serii Bank Gdański dodatkowo emitował banknoty o nominałach 20 guldenów (1932, 1937) i 50 guldenów (1937). Gulden gdański został powiązany z funtem szterlingiem, a jego kurs w stosunku do funta szterlinga został ustalony na 25,21 guldenów (1924). W 1935 bank przejął od zlikwidowanej Gdańskiej Giełdy Papierów Wartościowych i Dewiz (Danziger Effekten- und Devisenbörse) funkcję ustanawiania kursów walut. Bank Gdański został zlikwidowany wkrótce po włączeniu Wolnego Miasta do Rzeszy we wrześniu 1939, a emitowane przezeń środki płatnicze zostały wycofane z obiegu po kursie 1 gulden gdański = 70 fenigów niemieckich^[3].

Udziałowcy

Udziałowcy polscy – 40%

• Bank dla Handlu i Przemysłu (Warszawa), do 1926
• Bank Handlowy (Warszawa), do 1926
• Bank Kwilecki, Potocki i S-ka (Poznań)
• Bank Przemysłowców (Poznań), do 1926
• Bank Związku Spółek Zarobkowych (Poznań)
• Polski Bank Przemysłowy (Lwów)
• Bank Gospodarstwa Krajowego (Warszawa), od 1926

Udziałowcy niemieccy – 60%

• Deutsche Bank (Berlin)
• Disconto Gesellschaft (Berlin), w 1929 przejęty przez Deutsche Bank
• Dresdner Bank (Berlin)
• E. L. Friedmann & Co Bankhaus (Berlin)
• E. Heimann & Co Bankhaus (Wrocław)
• Reichsbank (Berlin), 1/5 udziałów od 1924

Udziałowcy gdańscy

• Danziger Privat-Actien-Bank
• Landwirtschaftliche vorm. Landschaftliche Bank

Prezesi[2]

• 1924-1933 – Konrad Meissner
• 1933-1939 – dr Carl Schäfer

Przewodniczący Rady Banku

• 1924-1926 – Willi Klawitter
• 1926-1930 – Ernst Plagemann
• 1931-1933 – Ludwig Noé
• 1933-1935 – Max Dolle
• 1935-1939 – Hugo Schnee