Batalion KOP „Suwałki”

Batalion KOP „Suwałki” – pododdział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.

Batalion KOP „Suwałki”

29 batalion odwodowy

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1927
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	Suwałki
Dowódcy
Pierwszy	mjr Bogusław Kunc
Ostatni	mjr Michał Osmola
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Kryptonim	3[a]
Dyslokacja	Suwałki
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	6 Półbrygada OP Brygada KOP „Grodno”

Geneza

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych^[2]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe^[3]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym^[4]. W Suwałkach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 10 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej^[5]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej^[6]. W rejonie odpowiedzialności przyszłego batalionu KOP „Suwałki” służbę graniczną pełniły pododdziały 10 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej^[7]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych^[8].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21–22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza^[9], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę^[10]. Jesienią 1927, w garnizonie Suwałki, w składzie 6 Półbrygady Ochrony Pogranicza został sformowany 29 batalion odwodowy^[11].

Osobny artykuł: Koszary Dwernickiego w Suwałkach.

Jednostką formującą był 41 pułk piechoty^[12] . Batalion składał się z trzech kompanii piechoty, plutonu łączności i plutonu ckm. Etatowo liczył 22 oficerów, 164 podoficerów i 501 szeregowców^[11]. W 1927 Inspektorat Graniczny Straży Celnej „Suwałki” przekazał rejon ochranianej granicy państwowej pod jurysdykcję Korpusowi Ochrony Pogranicza, a konkretnie batalionowi KOP „Suwałki”^[13]. Utworzono zatem strażnice KOP na granicy polsko-pruskiej^[14] i tym samym batalion stał się jedynym batalionem odwodowym posiadającym kompanię graniczną. Długość ochranianego przez batalion odcinka granicy wynosiła 70 kilometrów, a strażnicy 8 kilometrów. Odległość dowództwa batalionu od dowództwa brygady wynosiła 254 kilometry^[15]. Jako rozgraniczenie odcinka granicznego ze Strażą Graniczną przyjęto linię: słup graniczny nr 202 – Jankielówka – Podworonowo – Sucha Wieś^[16].

W lipcu 1929 przyjęto zasadę, że bataliony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania^[17]. Obok nazwy geograficznej do 1931 stosowano również numer batalionu^[18]. W tym czasie batalion na uzbrojeniu posiadał 733 karabiny Berthier wz.1916, 44 lekkich karabinów maszynowych Bergmann wz. 1915 i 8 ciężkich karabinów maszynowych Hotchkiss wz.1914^[19].

Po przeprowadzonej reorganizacji „R.2” w 1931 batalion składał się z dowództwa batalionu, plutonu łączności, kompanii karabinów maszynowych, dwóch kompanii strzeleckich i jako jedyny z batalionów odwodowych posiadał kompanię graniczną^[20] (kompania graniczna KOP „Filipów”). W listopadzie 1936 batalion etatowo liczył 17 oficerów, 62 podoficerów, 18 nadterminowych i 543 żołnierzy służby zasadniczej^[b].

Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”^[22]. Batalion otrzymał nowy etat. Był jednostką administracyjną dla posterunku żandarmerii KOP „Suwałki”^[23]. W wyniku realizacji drugiej fazy reorganizacji KOP latem 1937 została zlikwidowana orkiestra batalionu^[24].

W styczniu 1939 odcinek granicy polsko-niemieckiej, ochraniany dotychczas przez batalion KOP „Suwałki”, został przekazany Straży Granicznej.

Batalion KOP „Suwałki” został rozformowany w lutym i marcu 1939. Jednocześnie anulowane zostały tabele mobilizacyjne. Do czasu likwidacji batalion KOP „Suwałki” był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” miał w czasie mobilizacji alarmowej sformować III batalion 134 pułku piechoty oraz uzupełnić swoje stany do etatu wojennego. Zadanie przeprowadzenia mobilizacji III/134 pp przejął 41 Suwalski Pułk Piechoty.

Żołnierze batalionu

Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie batalionu KOP „Suwałki”.

Dowódcy batalionu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
mjr / ppłk piech.	Bogusław Kunc	29 X 1927 – 14 VIII 1928[c][25]	komendant Korpusu Kadetów Nr 2 w Chełmnie
ppłk piech.	Edward Banaszak	23 VIII 1928[26][d] – 25 VI 1929[25][27]	dowódca baonu KOP „Żytyń”
mjr piech.	Jan Józef Kraus	25 VI 1929[28] – 9 VIII 1930[25] (20 IX 1930[27])[e]	dowódca baonu podchorążych rezerwy piechoty nr 7-a w Jarocinie
mjr piech.	Wacław Zdrojewski	3 X 1930[25] (20 IX 1930[f][27]) – 31 V 1933[25] (VI 1933[27])	inspektor wf i pw w DOK III w Grodnie
mjr / ppłk piech.	Adam Józef Borkiewicz	31 V 1933[25][29] – 24 XII 1935[25] (I 1936[27])	dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze
ppłk piech.	Jan Światkowski	24 XII 1935[30] – 4 XI 1937[25]	zastępca dowódcy pułku KOP „Głębokie”
ppłk piech.	Michał Osmola	4 XI 1937[31] – 17 II 1939[25][27]	dowódca baonu KOP „Sejny”
kpt. adm. (piech.)	Jan Jarmiński	17 II – 31 III 1939[25][27]	zastępca szefa Szefostwa Budownictwa KOP[32]

Obsada personalna batalionu w I kwartale 1939[33]
Stanowisko etatowe	stopień, imię i nazwisko	kolejny przydział służbowy
dowódca batalionu	ppłk piech. Michał Osmola	dowódca baonu KOP „Sejny”
adiutant	kpt. piech. Stanisław Hałaczkiewicz	41 pp
kwatermistrz	kpt. adm. (piech.) Jan Jarmiński	Szefostwo Budownictwa KOP
oficer płatnik	kpt. int. Aleksander Kazimierz Siwkowski	Szefostwo Intendentury KOP
lekarz medycyny	kpt. lek. Bolesław Euzebiusz Herchold	5 Szpital Okręgowy
oficer materiałowy	kpt. piech. Józef Antoni Ruschar	dowódca 2 kompanii km 41 pp
dowódca kompanii granicznej „Filipów”	kpt. piech. Jan Batorski	dowódca kompanii szkolnej baonu KOP „Snów”
zastępca dowódcy kompanii granicznej	por. piech. Kazimierz Krawiec	zaastępca dowódcy kompanii szkolnej baonu KOP „Snów”
dowódca kompanii szkolnej-strzeleckiej	kpt. piech. Roman Piotr Karolczyk	obwodowy komendant PW przy 41 pp
dowódca plutonu	por. piech. Franciszek Plisewicz	dowódca plutonu w kompanii szkolnej baonu KOP „Snów”
dowódca kompanii strzeleckiej	kpt. piech. Czesław Michał Dąbrowa	kwatermistrz baonu KOP „Stołpce”
dowódca plutonu	por. piech. Janusz Paweł Chyczewski	baon KOP „Berezwecz”
dowódca plutonu	por. piech. Tadeusz Ludwik Makowski	dowódca plutonu w 6/41 pp
dowódca plutonu	por. piech. Józef Pakuła	dowódca plutonu 1 kompanii szkolnej CSP KOP
dowódca kompanii karabinów maszynowych	kpt. piech. Marcin Borek	dowódca 1 kompanii km 41 pp
dowódca plutonu	por. piech. Jan Wojciech Maksymowicz	dowódca 8/41 pp
dowódca plutonu	chor. Józef Szczepanik	dowódca plutonu baonu KOP „Stołpce”
dowódca plutonu łączności	por. piech. Jan Nepomucen Hübner	dowódca 2 kompanii granicznej baonu KOP „Delatyn”

Uwagi

1. Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP^[1].
2. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza^[21].
3. Przekazał stanowisko 14 sierpnia 1928.
4. Objął stanowisko 23 sierpnia 1928.
5. Wymieniony w obsadzie oficerskiej batalionu na dzień 1 maja 1930.
6. Wymieniony w obsadzie oficerskiej batalionu na dzień 1 listopada 1930.