Białogrzybówka gipsowa

Białogrzybówka gipsowa (Hemimycena cucullata (Pers.) Singer) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)^[1].

Białogrzybówka gipsowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	białogrzybówka
Gatunek	białogrzybówka gipsowa
Nazwa systematyczna
Hemimycena cucullata (Pers.) Singer Persoonia 2(1): 20 (1961)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hemimycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował Christiaan Hendrik Persoon w 1801 r. jako Agaricus cucullatus, do rodzaju Hemimycena przeniósł go Rolf Singer w 1961 r.^[1]

Synonimy naukowe:

• Agaricus cucullatus Pers. 1801
• Agaricus gypseus Fr. 1838
• Helotium cucullatum (Pers.) Redhead 1982
• Hemimycena cucullata var. aureo-ochrascens E. Ludw. 2012
• Hemimycena cucullata (Pers.) Singer 1961 var. cucullata
• Hemimycena gypsea (Fr.) Singer 1943
• Marasmiellus gypseus (Fr.) Singer 1951
• Mycena cucullata (Pers.) Bon & Chevassut 1973
• Mycena cucullifera Romagn. 1992
• Mycena gypsea (Fr.) Quél. 1873
• Trogia gypsea (Fr.) Corner 1966^[2].

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1–3 cm, kształt początkowo stożkowaty, później wypukły z tępym garbem. Brzeg lekko żłobkowany, powierzchnia naga, gładka o barwie śnieżnobiałej lub kremowobiałej, środek często z jasnożółtym odcieniem. Jest niehigrofaniczny^[4].

Blaszki

Bardzo gęste i przyrośnięte do trzonu z ząbkiem, białe^[5].

Trzon

Wysokość 2–5 cm, grubość 1 mm, kruchy, u nasady występują białe włoski grzybni. Powierzchnia gładka, lśniąca, tej samej barwy co kapelusz^[4].

Miąższ

Cienki, kremowobiały. Ma łagodny smak i delikatnie ziołowy zapach^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki wrzecionowate, o rozmiarach 3–11,7 × 4–5 μm, cienkościenne, hialinowe. Podstawki o rozmiarach 20–27 × 6–8 μm, 4-zarodnikowe, wąsko zgrubiałe. Cheilocystydy o rozmiarach 25–31 × 4–7 μm z tępym wierzchołkiem, bezbarwne i cienkościenne. Pleurocystyd i pilocystyd brak. Kaulocystydy o rozmiarach 26–30 × 5–6 μm, cylindryczne, o zmiennym wyglądzie. Strzępki w zewnętrznej warstwie owocnika proste, cylindryczne, bezbarwne, cienkościenne. Mają długość 20–40 μm i grubość 5,5–8 μm^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje głównie w Europie, poza tym kontynentem opisano występowanie tego gatunku tylko w Kamerunie w Afryce^[6]. W Europie Środkowej jest pospolity^[4], W Polsce prawdopodobnie też. Nie jest znane dokładniej jego rozprzestrzenienie i częstość występowania, ale nie jest zagrożony, w literaturze mykologicznej podano wiele jego stanowisk^[3].

Saprotrof. Rozwija się na świeżej ziemi w lasach liściastych, na składach drzewnych, na wysypiskach śmieci, w szklarniach. Rośnie wśród opadłych liści, gałązek, mchów, szczególnie w miejscach bogatych w substancje organiczne^[4][3].

Gatunki podobne

Jest w Polsce wiele gatunków białych białogrzybówek, ale wszystkie są mniejsze, o średnicy kapelusza poniżej 1,5 cm. Białogrzybówka gipsowa jest największa wśród wszystkich białogrzybówek występujących w Europie^[4]. Najbardziej do niej podobna jest białogrzybówka mleczna (Hemimycena lactea), lecz jest mniejsza, ma bardziej luźne blaszki i rośnie tylko na igliwiu^[7].