Bilbao

Bilbao (bask. Bilbo) – miasto w północnej Hiszpanii, w regionie Kraj Basków, u ujścia rzeki Nervión do Zatoki Biskajskiej Oceanu Atlantyckiego, siedziba administracyjna prowincji Biskaja. W 2019 liczyło ok. 346 405 mieszkańców^[1]. Wraz z przyległymi miejscowościami tworzy obszar metropolitalny Gran Bilbao.

Bilbao

Bilbo

Herb Flaga
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Kraj Basków
Prowincja	Biskaja
Burmistrz	Juan María Aburto Rike
Powierzchnia	41,5 km²
Wysokość	90 m n.p.m.
Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość	345 122 8316 os./km²
Nr kierunkowy	34 94
Kod pocztowy	480xx
Tablice rejestracyjne	BI
Położenie na mapie Kraju Basków Bilbao
Położenie na mapie Hiszpanii Bilbao
43°16′N 2°56′W
Strona internetowa

Klimat

Bilbao znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego^[2] typu oceanicznego^[3], z łagodnymi zimami i umiarkowanie ciepłymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 19 °C w dzień i 10 °C w nocy^[4]. Według Europejskiej Agencji Środowiska, Bilbao leży w obrębie atlantyckiego regionu biogeograficznego^[5].

Średnia temperatura najchłodniejszych miesięcy – grudnia, stycznia i lutego – wynosi około 14 °C w dzień i 5 °C w nocy. Średnia dobowa temperatura morza w zimie wynosi 13 °C^[6]. Opady śniegu są rzadkie, średnio 2 dni rocznie. Nocne przymrozki występują przez 9 dni rocznie, średnio po 2–3 dni w grudniu, styczniu i lutym^[4]. Okres z letnimi temperaturami zaczyna się w maju i kończy w październiku. W najcieplejszym miesiącu roku – sierpniu – średnia temperatura wynosi wokół 26 °C w ciągu dnia, 15 °C w nocy, a średnia dobowa temperatura morza – 21 °C^[6]. Generalnie, zimy w Bilbao, jak i w pozostałej części Costa Verde, pod względem temperatur przypominają zimy z basenu Morza Śródziemnego, np. z Monako, natomiast lato jest umiarkowanie ciepłe i przypomina lato z północnej połowy Europy, np. Paryża.

Bilbao ma aż 1100–1200 mm deszczu rocznie oraz ponad 120 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥1mm, 170 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥0,1mm. Opady wahają się średnio od 7–11 dni w lipcu do 13–16 dni deszczowych w styczniu. Klimat Bilbao charakteryzuje się dużą ilością deszczu, jak i dużą liczbą dni deszczowych w skali europejskiej. Średnia roczna wilgotność wynosi 70%, od 68% w marcu do 73% w listopadzie. Miasto ma około 1600 godzin czystej słonecznej pogody rocznie, od 78 h (2,5 godziny dziennie, około dwa razy więcej niż w Polsce) w grudniu do 186 h (średnio 6 godzin czystego słońca na dobę, około 25% mniej niż w Polsce) w lipcu^[4]. Jest to jedno z najniższych wartości słonecznych w Europie Południowej.

Średnia temperatura i opady dla Bilbao (port lotniczy Bilbao)

Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	13,4	14,3	16,5	17,6	20,8	23,4	25,4	26,0	24,6	21,6	16,6	13,9	19,5
Średnie dobowe temperatury [°C]	9,3	9,7	11,5	12,6	15,7	18,4	20,4	20,9	19,2	16,4	12,4	9,9	14,7
Średnie temperatury w nocy [°C]	5,1	5,1	6,4	7,6	10,6	13,4	15,4	15,7	13,8	11,4	8,1	5,9	9,9
Opady [mm]	120	86	90	107	78	60	50	76	73	111	147	122	1134
Średnia liczba dni z opadami	12,6	10,6	10,5	12,5	10,5	7,2	7,0	7,9	8,3	10,8	12,7	12,3	124
Wilgotność [%]	72	69	68	69	69	70	71	72	71	71	73	72	70
Średnie usłonecznienie [h]	85	97	132	138	169	180	186	179	160	126	88	78	1610
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología[4] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 42 m n.p.m., 13 km od morza, 1981–2010)

Średnia dobowa temperatura morza (°C) na przedmieściach^[6]

Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Rok
12,9	12,6	12,7	13,9	16,0	18,7	20,2	21,2	20,6	18,8	16,5	14,3	16,5

Historia

Bilbao prawa miejskie nadane zostały w 1300 roku. Przez wieki był to port eksportujący żelazo i wełnę.

Od XIX wieku miasto stało się jednym z głównych ośrodków przemysłowych Hiszpanii oraz centrum baskijskiego ruchu narodowego. W latach 1936–1937 stolica autonomicznej Republiki Baskijskiej, krwawo spacyfikowanej przez wojska gen. Francisco Franco.

Osobny artykuł: Efekt Bilbao.

Obecnie główny ośrodek gospodarczy i najważniejsze miasto regionu. Różnorodny przemysł: wydobycie i przetwórstwo rud żelaza i metali nieżelaznych, zakłady przemysłu maszynowego, chemicznego, przetwórstwa spożywczego, stocznia.

Zabytki i warte zobaczenia

• układ urbanistyczny z XIV wieku
• katedra św. Jakuba
• kościół San Antón
• bazylika Begoña
• Most Biskajski – most gondolowy z XIX wieku
• Muzeum Guggenheima w Bilbao i Pająk (Maman) – rzeźba Louise Bourgeois
• Azkuna Zentroa – Centrum Kultury i Rekreacji – budynek z 1909 w latach 90. XX w. przebudowane wnętrza na ośrodek sportowo-kulturalny
• Zubi Zuri – most dla pieszych

Demografia

Według danych hiszpańskiego Ministerstwa Rozwoju tzw. Wielki Zespół Miejski Bilbao (hiszp. Grande Área Urbana) ma 910 578 mieszkańców na powierzchni 504 km², w latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 14 809 osób, co stanowi wzrost o 1,65%^[7].

Rozwój demograficzny centrum administracyjnego Bilbao (1920–2010)

Populacja mieszkańców w 2019 r.

W 2019 r. populacja mieszkańców wyniosła: 346 843. W tym 163 563 mężczyzn oraz 183 280 kobiet. Gęstość zaludnienia wyniosła 8396,1 mieszkańca/km²^[8].

Transport

W mieście sprawną komunikację zapewnia szybki tramwaj EuskoTren, nowoczesne metro oraz autobusy. Bilbao jest ważnym węzłem komunikacyjnym w północnej Hiszpanii, główną stacją kolejową jest Bilbao Abando, inne to Bilbao-Atxuri. Miasto posiada międzynarodowy port lotniczy Bilbao i międzynarodowy port morski.

Kultura

Miasto jest centrum kulturalnym Kraju Basków. Działają w nim 2 uniwersytety. Bilbao stara się przyciągnąć turystów, budując muzea (z których najgłośniejsze jest, otwarte w październiku 1997, słynne Muzeum Guggenheima, zaprojektowane przez Franka Gehry’ego^[9]) sale wystawowe i koncertowe (Palacio Euskalduna), zagospodarowując dawne tereny przemysłowe i ściągając sławnych architektów (Frank Gehry, Norman Foster, Santiago Calatrava). Największym wieżowcem w mieście jest Torre Iberdrola.

W tym mieście znajduje się też teatr operowy, wystawiający opery światowego repertuaru – Teatro Arriaga. Z tą instytucją współpracują artyści światowej klasy, jak np. Ildebrando D’Arcangelo.

W Bilbao odbywa się coroczny festiwal górski.

Miasto jest tematem piosenki Bilbao song pochodzącej z musicalu autorsko-kompozytorskiego trio Hauptmann – Brecht – Weil zatytułowanego Happy End. Hołd dla miejscowej publiczności jest też utwór Song for Bilbao amerykańskiej grupy muzycznej Pat Metheny Group. Miasto pojawia się też na początku filmu z Jamesem Bondem z 1999 roku Świat to za mało.

Sport

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Podobnie, jak w innych miastach o tej wielkości i znaczeniu, ważną pozycję w życiu miasta zajmuje sport. Najbardziej znaną drużyną jest klub piłkarski Athletic Bilbao, grające w hiszpańskiej La Liga. Klub piłkarski swoje mecze rozgrywa na stadionie San Mamés^[10].

Galeria

• 
  Widok miasta
• 
  Plac Unamuno
• 
  Pałac Rady Prowincji Vizcaya
• 
  Torre Iberdrola
• 
  Muzeum Guggenheima w Bilbao
• 
  Muzeum Guggenheima w Bilbao i „Maman” (Pająk)
• 
  Azkuna Zentroa – wejście główne
• 
  Azkuna Zentroa podczas przebudowy w latach 90. XX w.
• 
  Wnętrze Azkuna Zentroa
• 
  Wnętrze Azkuna Zentroa
• 
  Wnętrze Azkuna Zentroa
• 
  Most dla pieszych Zubi Zuri w nocy
• 
  Most dla pieszych Zubi Zuri od dołu

Ludzie związani z Bilbao

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Bilbao.

Miasta partnerskie

• Monterrey (Meksyk)
• Buenos Aires (Argentyna)
• Pittsburgh (USA)
• Qingdao (Chiny)
• Rosario (Argentyna)
• Tbilisi (Gruzja)
• Praga (Czechy)
• Mediolan (Włochy)