Bitwa koło przylądka Kaliakra

Bitwa koło przylądka Kaliakra – bitwa morska między flotą rosyjską i turecką, stoczona 11 sierpnia 1791^[a] r. w trakcie wojny rosyjsko-tureckiej (1787–1792), zakończona rosyjskim zwycięstwem.

Bitwa koło przylądka Kaliakra

Wojna rosyjsko-turecka (1787–1792)
Czas	11 sierpnia 1791
Miejsce	Przylądek Kaliakra u wybrzeża płn. Bułgarii
Terytorium	Morze Czarne
Wynik	Zwycięstwo Rosji
Strony konfliktu
Rosja Turcja
Dowódcy
Fiodor Uszakow Hüseyin Pasza Said Ali
Siły
16 okrętów liniowych, 2 fregaty, 21 mniejszych jednostek 18 okrętów liniowych, 17 fregat, 42 mniejszych jednostek
brak współrzędnych

Rosyjska eskadra, licząca 16 okrętów liniowych, 2 fregaty i 21 mniejszych jednostek^[1] (998 dział^[2]) zaskoczyła stojącą na cumach koło przylądka Kaliakra flotę turecką (18 okrętów liniowych, 17 fregat, 42 mniejszych jednostek)^[1]. Turcy, których jednostki niosły ok. 1800 armat, stali pod osłoną baterii nadbrzeżnych^[2]. Dowodzący flotą rosyjską adm. Fiodor Uszakow, dążąc do zajęcia pozycji nawietrznej, nie zmieniał szyku (jednostki szły w trzech kolumnach), lecz z marszu przeszedł między okrętami tureckimi a lądem^[1][2].

Zaskoczona tym posunięciem flota turecka odcięła kotwice i spróbowała utworzyć linię bojową, na co Uszakow odpowiedział także formując linię^[1]. Ogólnie jednak w tureckiej flocie panował chaos, tylko zastępca dowódcy, Said Ali, usiłował zebrać wokół siebie kilka jednostek^[2]. Jego awangarda próbowała okrążyć jednostki rosyjskie, by przejść na nawietrzną, co rosyjski dowódca skontrował, atakując własnym okrętem flagowym okręty tureckiej straży przedniej. Atakując z niewielkiej odległości, poważnie uszkodził okręt flagowy Saida, i zmusił go do wycofania się, a za nim następne jednostki^[1].

Bitwa trwała 3,5 godziny, aż Turcy, mocno naciskani przez Rosjan, wycofali się w kierunku Bosforu, ścigani do zmroku przez eskadrę rosyjską^[1]. Przed ostateczną klęską ocaliły ich ciemności i sztorm^[2].

Taktyka zastosowana przez Uszakowa była nowością w bojach morskich. W 1798 admirał Nelson zastosował podobny manewr pod Abukirem, atakując wroga od strony brzegu^[1].

Przegrana bitwa skłoniła Portę do podpisania traktatu pokojowego w Jassach^[2].

Uwagi

1. E. Kosiarz podaje datę 31 lipca, wedle kalendarza juliańskiego, obowiązującego ówcześnie w Rosji