Buckminsterfulleren

Buckminsterfulleren (lub buckyball) – fuleren C₆₀ o kształcie kulistym. Posiada klatkową strukturę krystaliczną (dwudziestościan ścięty) przypominającą piłkę nożną, utworzoną z dwudziestu sześciokątów i dwunastu pięciokątów, z atomem węgla na każdym wierzchołku i wiązaniem na każdej krawędzi.

Buckminsterfulleren

Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	Buckyball; Fulleren-C60; [60]fulleren
Skład chemiczny	C
Układ krystalograficzny	regularny
Gęstość	1,65 g/cm³

Struktura krystaliczna

Pierwszy raz świadomie wytworzony sztucznie w 1985 przez zespół w składzie: Harold Kroto, James R. Heath, Sean O’Brien, Robert Curl i Richard Smalley na Uniwersytecie Rice^[1]. Kroto, Curl i Smalley zostali uhonorowani w 1996 Nagrodą Nobla za ich wkład w odkrycie buckminsterfullerenu oraz fulerenów ogólnie. Buckminsterfulleren jest najczęściej występującą w naturze cząsteczką fulerenu, w niewielkich ilościach można go znaleźć w zwykłej sadzy^[2][3]. W stanie stałym oraz lotnym występuje w przestrzeni kosmicznej^[4].

Buckminsterfulleren jest największym znanym obiektem wykazującym dualizm korpuskularno-falowy^[5]. Jego odkrycie zapoczątkowało badania nowej dziedziny w chemii – fulerenów.

Etymologia

Nazwa Buckminsterfulleren pochodzi od imienia i nazwiska futurysty i architekta Buckminstera Fullera. Jedna z jego konstrukcji – kopuła geodezyjna jest łudząco podobna do struktury C₆₀. Potocznie konstrukcja architektoniczna Fullera bywa w języku angielskim nazywana buckyball lub fulleren, pierwsza nazwa przyjęła się również jako alternatywna nazwa Buckminsterfullerenu, a nazwa fulereny jako nazwa całej rodziny cząstek^[6].