CENTOS

CENTOS^[1], właśc. Centralne Towarzystwo Opieki nad Sierotami, także Centrala Związku Towarzystw Opieki nad Sierotami i Dziećmi Opuszczonymi^[2] – polsko-żydowskie stowarzyszenie pomocy dzieciom. Założone w 1924 roku, stało się wiodącą organizacją opieki nad dziećmi żydowskimi w II Rzeczypospolitej^[2][3]. Instytucja działała w gettach podczas II wojny światowej^[4][5].

Ten artykuł dotyczy polskiego stowarzyszenia humanitarnego. Zobacz też: oprogramowanie CentOS.

Dom Sierot Korczaka, jedna z wielu instytucji należących do CENTOS-u

Opis

Organizacja powstała w wyniku integracji setek mniejszych instytucji regionalnych, głównie zajmujących się opieką nad żydowskimi sierotami^[6]. Była finansowana przez American Jewish Joint Distribution Committee, a także z grantów polskiego rządu i datków od osób prywatnych^[2][7]. Jej pierwszym prezesem był Rafał Szereszowski^[8]. CENTOS prowadził sierocińce, w których opiekował się tysiącami sierot, szkoły i hospicja. Nadzorował także placówki medyczne^[1]. Wydawał również kilka czasopism o tematyce opieki nad dziećmi w kilku językach, m.in. „Przegląd Społeczny”^[2][6][8].

W ramach organizacji działał Dom Sierot Janusza Korczaka i Stefani Wilczyńskiej^[2] oraz Zakład Leczniczo-Wychowawczy w Otwocku^[9].

Instytucja działała w gettach podczas II wojny światowej^[4][5]. Była bardzo aktywna m.in. w getcie warszawskim, a także w innych gettach^[2][10]. Poza opieką nad sierotami, kanały kontaktowe CENTOS-u były także używane do przemytu broni i amunicji oraz wymiany informacji między polskim i żydowskim podziemiem^[3].