Gęśnica złotożółta

Gęśnica złotożółta (Calocybe onychina (Fr.) Donk) – gatunek grzybów z rodziny kępkowcowatych (Lyophyllaceae)^[1].

Gęśnica złotożółta

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kępkowcowate
Rodzaj	gęśnica
Gatunek	gęśnica złotożółta
Nazwa systematyczna
Calocybe onychina (Fr.) Donk Beih. Nova Hedwigia 5: 43 (1962)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Calocybe, Lyophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1838 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus onychinus. Potem zaliczany był do różnych innych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1962 r. Marinus Anton Donk, przenosząc go do rodzaju Calocybe^[1]. Niektóre inne synonimy^[2]:

• Lyophyllum onychinum (Fr.) Kühner & Romagn. 1953
• Rugosomyces onychinus (Fr.) Raithelh. 1979

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2–5 cm, początkowo szeroko wypukły z podwiniętym brzegiem, potem szeroko dzwonkowaty lub prawie płaski z prostym brzegiem. Powierzchnia sucha, mniej lub bardziej naga, ciemnofioletowa do purpurowoczerwonej lub fioletowobrązowej^[4].

Blaszki

Przyrośnięte do trzonu z wcięciem, gęste,, z blaszeczkami, jasne do żółtawych^[4].

Trzon

Wysokość 2–5 cm, grubość do 1 cm, mniej lub bardziej równy. Powierzchnia sucha, naga, purpurowa^[4].

Miąższ

Cienki, żółtawy, nie zmieniający barwy po przekrojeniu^[4].

Wysyp zarodników

Biały^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 3–4,5 × 2–3 µm, elipsoidalne, gładkie, w KOH bezbarwne, nieamyloidalne. Podstawki 4-sterygmowe. Cystyd brak. Trama blaszek równoległa. Skórka kapelusza zbudowana ze strzępek w KOH złocistopomarańczowobrązowych o zgrubiałych komórkach końcowych o szerokości 6–13 µm. Występują sprzążki^[4].

Gatunki podobne

Podobny jest rycerzyk czerwonozłoty (Tricholomopsis rutilans), ale rośnie na drewnie. Gęśnica fiołkowa (Calocybe ionides) jest również podobna, ale ma białe blaszki i bardziej fioletowy kapelusz i trzon, ponadto występuje pod drzewami liściastymi na niskich wysokościach^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na Nowej Zelandii. W Europie jest rozprzestrzeniony na całym obszarze, ale dość rzadki^[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 2 stanowiska^[3], w późniejszych latach podano następne^[6].

Naziemny grzyb saprotroficzny. Występuje w górskich lasach bukowych i w lasach sosnowych^[3]. W Ameryce Północnej rośnie wyłącznie pod drzewami iglastymi^[4].