Centrum Nowoczesnej Mobilności

Centrum Nowoczesnej Mobilności (pełna nazwa: Sieć Badawcza Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny Centrum Nowoczesnej Mobilności) – polskie centrum badawczo-rozwojowe powstałe 1 stycznia 2024 roku^[1], należące do Sieci Badawczej Łukasiewicz – Poznańskiego Instytutu Technologicznego. Kompleksowo realizuje prace związane z projektowaniem, konstruowaniem i badaniami pojazdów szynowych oraz maszyn rolniczych i leśnych.

Sieć Badawcza Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny

Centrum Nowoczesnej Mobilności

Center of Modern Mobility

Sieć Badawcza Łukasiewicz
Data założenia	1 stycznia 2024
Państwo	Polska
Adres	ul. Warszawska 181, 61-055 Poznań
Dyrektor	Piotr Tarnawski
Położenie na mapie Polski Sieć Badawcza Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny
52°24′43″N 16°59′42″E
Strona internetowa

W jego skład weszły dwa istniejące wcześniej centra Łukasiewicz – Poznańskiego Instytutu Technologicznego: Centrum Pojazdów Szynowych (były Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor”) oraz Centrum Technologii Rolniczej i Spożywczej (były Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych, „PIMR”). Dodatkowo, w wyniku zmian struktury Instytutu, do Centrum Nowoczesnej Mobilności przeniesiono część obszarów Centrum Logistyki i Nowoczesnych Technologii (byłego Instytutu Logistyki i Magazynowania, „ILiM-u”).

W marcu 2023 r. z Łukasiewicz – Poznańskiego Instytutu Technologicznego wydzielono także spółkę produkcyjną, tworząc „PIT Industry”, która ma realizować zlecenia komercyjne związane z produkcją m.in. urządzeń do układów hamulcowych pojazdów szynowych.

Historia

Na początku września 2016 roku Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego, przedstawił strategię, która zakładała m.in. reformę instytutów badawczych i powołanie Narodowego Instytutu Technologicznego^[2]. W połowie kwietnia 2017 roku do Rządowego Centrum Legislacji wpłynął projekt ustawy o NIT, według którego instytut ten miałby powstać przez włączenie do niego 35 instytutów naukowo-badawczych, w tym Instytutu Pojazdów Szynowych „Tabor” i „PIMR-u”^[3]. 13 kwietnia 2018 roku IPS „Tabor” stał się jednostką organizacyjną podległą Ministerstwu Przedsiębiorczości i Technologii. 1 kwietnia 2019 roku została utworzona Sieć Badawcza Łukasiewicz, w struktury której wszedł IPS „Tabor”, Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych („PIMR”) i 36 innych podmiotów^[4].

15 maja IPS „Tabor” zmienił nazwę na Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor”^[5], skracaną do Łukasiewicz – IPS „Tabor”^[6]. 25 września 2020 roku do KRS pod numerem 0000861589 wpisano instytut o tej samej nazwie i pozostałych danych, powstały z dotychczasowej jednostki, nadzorowany przez prezesa Centrum Łukasiewicz i z zatwierdzonym przez niego nowym statutem^[7], natomiast 22 października z KRS wykreślono instytut o numerze 0000056924^[8]. Z kolei Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych zmienił nazwę na Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych.

Na przełomie 2020 i 2021 roku Łukasiewicz – IPS „Tabor” i 4 inne poznańskie instytuty Łukasiewicza rozpoczęły analizę efektów ewentualnego połączenia tych jednostek. Prace przygotowawcze, którymi kierował Arkadiusz Kawa, wówczas pełniący obowiązki dyrektora IPS „Tabor”, wykazały, że utworzenie jednej multidyscyplinarnej jednostki naukowo-badawczej zwiększy potencjał badawczy i komercjalizacyjny^[9]. 1 stycznia 2022 roku działalność rozpoczął Sieć Badawcza Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny^[10] i tym samym IPS „Tabor” został przekształcony w jedno z sześciu centrów badawczych, wchodzących w skład tego instytutu – Centrum Pojazdów Szynowych pod kierownictwem Piotra Michalaka^[11]. 22 lutego IPS „Tabor” jako osobna instytucja wykreślono z KRS^[12]. Natomiast Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych przemianowano na Centrum Technologii Rolniczej i Spożywczej.

Po dwóch latach, 1 stycznia 2024 roku, w wyniku zmian struktury Łukasiewicz – Poznańskiego Instytutu Technologicznego, utworzono nową komórkę – Centrum Nowoczesnej Mobilności z siedzibą przy ul. Warszawskiej 181 w Poznaniu, jedno z czterech interdyscyplinarnych centrów badawczych Łukasiewicz – PIT, w skład którego weszło byłe Centrum Pojazdów Szynowych oraz Centrum Technologii Rolniczej i Spożywczej, a także część Centrum Logistyki i Nowoczesnych Technologii (w którego siedzibie działał przez długi czas Instytut Logistyki i Magazynowania („ILiM”)).

Lokalizacja Centrum Technologii Rolniczej i Spożywczej, na terenie byłego „PIMR-u”, od 2024 roku została poddana stopniowemu wygaszaniu, a park maszynowo-technologiczny oraz załogę centrum planuje się docelowo przenieść na ul. Warszawską.

Działalność i oferta

Interdyscyplinarne Centrum Nowoczesnej Mobilności zajmuje się opracowywaniem rozwiązań i technologii w obszarze taboru kolejowego (również wodoru^[13]), logistyki, rolnictwa oraz leśnictwa. Tworzy i rozwija technologie, dostosowując je do specyficznych potrzeb gospodarki czy poszczególnych klientów. W skład centrum wchodzą grupy badawcze zajmujące się konstrukcją pojazdów i maszyn, badaniami symulacyjnymi, elektrotechniką, automatyką i robotyką, a także logistyką. Posiada akredytowane laboratorium^[14].

Prowadzenie badań aplikacyjnych, prac rozwojowych i wdrożeniowych w zakresie taboru kolejowego

• pojazdów szynowych pasażerskich i towarowych,
• lokomotyw, pojazdów szynowo-drogowych i specjalnych,
• kompletnych wózków do pojazdów szynowych,
• układów i zespołów napędowych,
• pneumatycznej aparatury hamulcowej,
• zespołów wytwarzania i uzdatniania sprężonego powietrza,
• modeli urządzeń pneumatycznych,
• homologacji pojazdów wodorowych^[15].

Prowadzenie badań aplikacyjnych, prac rozwojowych i wdrożeniowych w zakresie konstrukcji narzędzi, maszyn i urządzeń stosowanych w rolnictwie i leśnictwie, przeznaczonych m.in. do

• uprawy roli,
• mechanicznej pielęgnacji upraw,
• siewu nasion,
• nawożenia,
• ochrony roślin,
• zbioru, załadunku, transportu płodów rolnych i leśnych.

Wykonywanie badań symulacyjnych w zakresie

• analiz wytrzymałości statycznej i zmęczeniowej oraz stabilności konstrukcji nośnych, urządzeń i wyposażenia,
• analiz wytrzymałości (metodami analitycznymi oraz numerycznymi) połączeń śrubowych,
• obliczeń rozkładu mas i środków ciężkości,
• wyznaczania zarysu skrajni pojazdów,
• obliczeń dotyczących określania charakterystyk trakcyjnych i zapotrzebowania energetycznego,
• symulacji dynamiki pojazdów,
• badań symulacyjnych bezpieczeństwa biernego konstrukcji (wytrzymałości zderzeniowej),
• obliczeń pojemności cieplnej,
• analiz przepływów gazów i cieczy,
• prac badawczo-rozwojowych dotyczących opracowania autorskich metod obliczeniowych w językach programowania.

Realizacja badań aplikacyjnych, prac rozwojowych i wdrożeniowych w zakresie

• układów elektrycznych i elektronicznych,
• systemów sterowania,
• automatycznej regulacji urządzeń mobilnych lub stacjonarnych oraz czujników i układów pomiarowych,
• urządzeń mechatronicznych.

Realizacja usług doradczych, badań aplikacyjnych, prac rozwojowych i wdrożeniowych w obszarze logistyki i łańcuchów dostaw, zarówno na poziomie organizacji procesów, jak również infrastruktury, w tym m.in.

• projektowanie systemów zarządzania transportem,
• projektowanie organizacji i technologii magazynów, w tym centrów dystrybucyjnych/produkcyjnych,
• projektowanie systemów zarządzania zapasami.

Struktura i eksperci[16]

• Dyrektor Centrum Nowoczesnej Mobilności – Piotr Tarnawski
• Kierownik Grupy Badawczej Konstrukcji – Mateusz Motyl
• Kierownik Grupy Badawczej Elektrotechniki, Automatyki i Robotyki – Rafał Baran
• Kierownik Grupy Badawczej Logistyki – Marta Cudziło

Osiągnięcia

Centrum w ciągu swojej działalności (również jako Centrum Pojazdów Szynowych oraz wcześniej jako IPS „Tabor”) realizowało szereg komercyjnych i projektów pojazdów szynowych, szynowo-drogowych, oraz pojazdów i maszyn rolniczych i leśnych. Wśród nich są m.in. ciągnik szynowo-drogowy^[17], linia do obierania cebuli^[18], linia do produkcji burgerów warzywnych^[19], stanowisko do pasteryzacji masy jajecznej^[20], autonomiczny „Polski Robot” opracowany we współpracy z firmą UNIA i Łukasiewicz – ILOT^[21], układ sterowania aktywnego pielnika^[22], lekki autobus szynowy do ruchu regionalnego^[23], innowacyjny system hamulca kolejowego^[24].

• 
  Linia do obierania cebuli
• 
  Aktywny pielnik zamontowany na ciągniku
• 
  Autonomiczny robot polowy („Polski Robot”)
• 
  Ciągnik szynowo-drogowy (produkt PIT Industry)
• 
  Stanowisko do pasteryzacji masy jajecznej

Współpraca

Centrum współpracuje z wieloma podmiotami z obszaru rozwoju pojazdów szynowych oraz techniki i technologii rolniczej i spożywczej, zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego. Wśród partnerów znajdują się m.in.: Ministerstwo Infrastruktury^[25], PKP Intercity^[26], PKP S.A., PKP Cargo, Urząd Transportu Kolejowego, Izba Kolei, uczelnie (Politechnika Poznańska), ośrodki badawcze (Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe) czy instytucje i jednostki samorządowe – MPK Poznań^[27], Miasto Poznań, Modertrans Poznań^[28], a także podmioty prywatne – Siemens Mobility, H. Cegielski – Poznań^[29], Alstom^[30], PESA^[29], NEWAG, oraz portale branżowe – Rynek Kolejowy, kolej.net, Raport Tramwajowy, Portal Spożywczy.