Rzęsek skąporzęsy

Rzęsek skąporzęsy (Cheilymenia crucipila (Cooke & W. Phillips) Le Gal ex Denison) – gatunek grzybów z rodziny Pyronemataceae^[1].

Rzęsek skąporzęsy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	kustrzebniaki
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	Pyronemataceae
Rodzaj	Cheilymenia
Gatunek	rzęsek skąporzęsy
Nazwa systematyczna
Cheilymenia crucipila (Cooke & W. Phillips) Le Gal ex Denison Mycologia 56(5): 730 (1964)

Zarodniki

Włoski

Systematyka

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Chaeilymenia, Pyronemataceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1876 r. Mordecai Cubitt Cooke i William Phillips, nadając mu nazwę Peziza crucipila. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadali mu Marcelle Louise Fernande Le Gal i William Clark Denison w 1964 r.^[1] Niektóre inne synonimy^[2]:

• Humaria crucipila (Cooke & W. Phillips) Kanouse 1948
• Patella crucipila (Cooke & W. Phillips) Seaver 1928
• Scutellinia crucipila (Cooke & W. Phillips) J. Moravec 1984

W 2024 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała polską nazwę rzęsek skąporzęsy^[3].

Morfologia

Owocniki

Typu apotecjum (miseczka) bez trzonu, o średnicy 1–4 mm, początkowo miseczkowate, potem krążkowate. Hymenium żółtopomarańczowe, brzeg pokryty krótkimi żółtawymi lub jasnobrązowymi włoskami^[4].

Cechy mikroskopowe

Zewnętrzna część ekscypulum (ectal excipulum) zbudowana z komórek o kształcie od kulistego do wielokątnego i średnicy 30–50 µm. Włoski krótkie, do 300–450 µm, z 1–4 przegrodami z rozwidloną podstawą; jednak występują także włoski gwiaździste z 2-5 rozbieżnymi ramionami o długości 70-200 µm i szerokości 5-10 µm, najgrubsze u podstawy. Worki 180-250 × 15-17 µm, cylindryczne, z długą, stopniowo zwężającą się podstawą. Askospory eliptyczne z wieloma gutulami, 16,6 × 9,6 µm, o ornamentacji złożonej z małych, nieregularnych brodawek. Wstawki proste, o szerokości około 3 µm, z przegrodami, rozgałęzione u podstawy^[4].

Występowanie i siedlisko

Cheilymenia crucipila występuje w Ameryce Północnej i Europie^[5]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła 5 stanowisk^[6], w późniejszych latach podano następne (pod nazwą Scutellinia crucipila)^[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[8].

Grzyb koprofilny występujący na odchodach zwierząt roślinożernych^[6], ale także na ziemi^[4].