Chropiatka pędzelkowata

Chropiatka pędzelkowata (Thelephora penicillata (Pers.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)^[1].

Chropiatka pędzelkowata

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	chropiatkowce
Rodzina	chropiatkowate
Rodzaj	chropiatka
Gatunek	chropiatka pędzelkowata
Nazwa systematyczna
Thelephora penicillata (Pers.) Fr. Syst. mycol. (Lundae) 1: 434 (1821)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Thelephora, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1797 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Merisma penicillatum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Elias Fries^[1].

Ma 23 synonimy. Niektóre z nich:

• Phylacteria mollissima (Pers.) Rea 1922
• Thelephora penicillata f. subfimbriata (Bourdot & Galzin) Corner 1968
• Thelephora penicillata var. byssoideofimbriata (Bourdot & Galzin) Corner 1968^[2].

Nazwy polskie: pleśniak pędzelkowaty (Franciszek Błoński 1889), chropiatka piórowata (Władysław Wojewoda 1999), chropiatka pędzelkowata (W. Wojewoda 2003)^[3].

Morfologia

Owocnik

Krótkotrwały, wachlarzowaty przypominający rozetę, tworzony nisko na dnie lasu. Ma szerokości od 4 do 15 cm, a pojedyncze kolce osiągają długość od 2 do 7 cm. Barwa fioletowobrązowa u nasady i biała lub kremowa w kierunku rozgałęzionych i spiczastych końcówek. Starsze owocniki brązowieją od środka. Zapach ziemisty, ale słaby, smak łagodny, nie charakterystyczny^[4].

Cechy mikroskopowe

Strzępki tramy monomityczne, zwykle o szerokości 4–7 µm, ze sprzążkami. Zarodniki kanciasto-elipsoidalne, 7–10 × 5–7 µm z nieregularnymi brodawkami, w masie fioletowobrązowe^[4].

Występowanie

Chropiatka pędzelkowata występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie^[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył kilkanaście stanowisk^[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma kategorię V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[6]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów^[7].

Grzyb mykoryzowy, ale prawdopodobnie może żyć także jako saprotrof, czerpiąc składniki z rozkładającego się drewna, liści i igieł. Występuje w liściastych lasach na leżących na ziemi liściach i martwych gałęziach drzew, notowany także na pniu świerka^[3]. Owocniki pojawiają się od późnego lata do końca jesieni, najczęściej pod świerkami^[4].