Ciemnobiałka krótkotrzonowa

Ciemnobiałka krótkotrzonowa (Melanoleuca brevipes (Bull.) Pat.) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)^[1].

Ciemnobiałka krótkotrzonowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	incertae sedis
Rodzaj	ciemnobiałka
Gatunek	ciemnobiałka krótkotrzonowa
Nazwa systematyczna
Melanoleuca brevipes (Bull.) Pat. Essai Tax. Hyménomyc. (Lons-le-Saunier): 158 (1900)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melamoleuca, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1791 r. Jean Baptiste François Bulliard, nadając mu nazwę Agaricus brevipes. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1935 r. Narcisse Théophile Patouillard, przenosząc go do rodzaju Melanoleuca^[1]. Pozostałe synonimy naukowe:

• Gymnopus brevipes (Bull.) Gray 1821
• Gyrophila brevipes (Bull.) Quél. 1886
• Gyrophila grammopodia var. brevipes (Bull.) Quél. 1888
• Tricholoma brevipes (Bull.) P. Kumm. 1871
• Tricholoma melaleucum subvar. brevipes (Bull.) L. Maire 1916^[2].

W 1979 r. Władysław Wojewoda nadał polską nazwę gąsowniczka krótkotrzonowa, w 2003 r. zmienił ją na ciemnobiałka krótkotrzonowa^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2–8 cm, szeroko wypukły lub płaski, czasem z płytkim centralnym guzkiem. Powierzchnia gładka, sucha, początkowo ciemnoszara do prawie czarnej, potem staje się szara i ostatecznie blaknie do matowo brązowawej lub bledszej^[4].

Blaszki

Przyrośnięte do trzonu, zwykle z ząbkiem, dość gęste, białe^[4].

Trzon

Wysokość 1–3 cm, grubość do 1 cm, solidny; początkowo maczugowaty, potem z lekko spuchniętą podstawą, czasami skręcony. Powierzchnia sucha, biaława^[4].

Miąższ

W kapeluszu biały, w trzonie brązowawy, bez wyraźnego zapachu i smaku^[4].

Wysyp zarodników

Biały^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 6,5–9,5 × 5–6,5 µm, mniej lub bardziej eliptyczne, pokryte amyloidalnymi brodawkami. Pleurocystydy brak lub rzadkie (jeśli występują, są podobne do cheilocystyd). Cheilocystydy liczne, różnorodnie ukształtowane, o wymiarach do 60 × 9 µm, często z inkrustowanymi wierzchołkami, z 1–2 przegrodami lub bez przegród^[4].

Gatunki podobne

Od wielu podobnych gatunków ciemnobiałek odróżnia się krótkim trzonem, a mikroskopowo grzybkowatymi cystydami^[4].

Występowanie i siedlisko

Stanowiska tego gatunku podano w Europie, Ameryce Północnej i Południowej, Azji i na Nowej Zelandii^[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył wiele stanowisk z uwagą, że nie jest rzadki i nie jest zagrożony^[3]. W późniejszych latach podano następne stanowiska^[6].

Naziemny grzyb saprotroficzny. Rośnie wśród traw na łąkach, pastwiskach, nieużytkach, przydrożach i wzdłuż ścieżek, w parkach, ogrodach, przy domach^[3].

Jest grzybem jadalnym^[3].