Cmentarz żydowski w Wągrowcu

Cmentarz żydowski w Wągrowcu – dawny cmentarz żydowski zlokalizowany w Wągrowcu, przy ul. Kościuszki, nad brzegiem jeziora Durowskiego.

Lapidarium z macewami

Cmentarz żydowski w Wągrowcu

Widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Wągrowiec
Adres	ul. Kościuszki
Wyznanie	judaizm
Data otwarcia	pocz. XIX w.
Data ostatniego pochówku	1939
Położenie na mapie Wągrowca Cmentarz żydowski w Wągrowcu
Położenie na mapie Polski Cmentarz żydowski w Wągrowcu
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Cmentarz żydowski w Wągrowcu
Położenie na mapie powiatu wągrowieckiego Cmentarz żydowski w Wągrowcu
52°48′34,5″N 17°11′49,4″E

Prawie do końca XVIII wieku Wągrowiec był miastem duchownym (cysterskim) i obowiązywał w nim zakaz osiedlania się innowierców. Mimo to, dzięki łagodzeniu niektórych zakazów, już w latach 70. XVIII wieku osiedliły się w mieście pierwsze rodziny żydowskie. Po kasacie zakonów przez zaborcę pruskiego Żydzi mogli się już tu osiedlać swobodnie. W 1793 stanowili 4,5% mieszkańców Wągrowca (28 osób), a w 1800 było ich już 16,6% (134 osoby). W związku ze zwiększaniem się żydowskiej populacji miasta w 1799 powołano Święte Bractwo Ostatniej Posługi (Chewra Kadisza). Bractwo zmierzało do otwarcia żydowskiego cmentarza, co nastąpiło w początku XIX wieku. Cmentarz był użytkowany do 1939, kiedy to pięćdziesięciu Żydów zamieszkujących Wągrowiec opuściło go przed wtargnięciem nazistów niemieckich. Niemcy zdewastowali cmentarz i synagogę wągrowiecką. Macewy wykorzystali do umocnienia brzegów jeziora i rzeki. Zniszczyli też częściowo mur okalający nekropolię^[1].

W latach 50. XX wieku władze komunistyczne zdecydowały się zlikwidować zniszczony i nieużywany cmentarz. W 1967 teren zniwelowano, tworząc promenadę nadjeziorną i skansen rybacki, który spłonął. W jego miejscu próbowano urządzić rosarium, ale zostało ono zdewastowane^[2].

W 2001 roku nekropolię odrestaurowano tworząc lapidarium z odzyskanych nagrobków. W akcji tworzenia lapidarium pomagała młodzież polska, niemiecka i węgierska. Akcję wspierał Niemiecki Ludowy Związek Opieki nad Grobami Wojennymi. 49 młodych ludzi pracowało m.in. przy wydobywaniu z wody macew^[1].