Zasłonak osłonięty

Zasłonak osłonięty (Cortinarius armillatus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)^[1].

Zasłonak osłonięty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	zasłonakowate
Rodzaj	zasłonak
Gatunek	zasłonak osłonięty
Nazwa systematyczna
Cortinarius armillatus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 295 (1838)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1818 r. Elias Fries, który nadał mu nazwę Agaricus armillatus. W 1838 r. ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius jako C. armillatus i jest to nazwa uznana przez Index Fungorum^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

• Agaricus armillatus Fr. 1818
• Hydrocybe armillata (Fr.) M.M. Moser 1953
• Telamonia armillata (Fr.) Wünsche 1877

Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1981 r., wcześniej (w 1955 r.) gatunek ten opisywany był przez Stanisława Domańskiego jako zasłonak ozdobny^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica kapelusza 5–15 cm. Jest niehigrofaniczny. Kształt u młodych owocników półkulisty, później łukowaty, w końcu rozpostarty z tępym i szerokim garbem. Brzeg długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia młodych owocników promieniście włókienkowata, starszych łuseczkowato-włóknista. Na brzegach resztki czerwonej zasnówki. Barwa rdzawobrązowa, cynamonowoczerwonawa lub rudawa^[4][5]. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest często spotykany dzwonkowaty kształt kapelusza^[6].

Blaszki

Szerokie, nieco wycięte ząbkiem, o ostrzach białawych i nieco karbowanych. U młodych okazów mają barwę jasnoochrową, u starszych czerwonobrązową^[4][5].

Trzon

Wysokość 7–16 cm, grubość 1–4 cm, kształt walcowaty, podstawa bulwiasto zgrubiała. Jest pełny. Powierzchnia jasnofioletowo-brązowa, pokryta ceglastej barwy, włóknistymi resztkami osłony, które w miarę wzrostu trzonu tworzą liczne zazwyczaj opaski^[4]. Podstawa biała i filcowata.

Miąższ

O barwie od białawożółtoczerwonawej do bladobrązowej. Smak łagodny, zapach niewyraźny^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki o rozmiarach 9–12 × 5–7 μm, elipsoidalne, drobno brodawkowane, umiarkowanie amyloidalne. Grubość ich ścian wynosi około 0,75 μm. Cheilocystyd i pleurocystyd brak^[6].

Gatunki podobne

Zasłonak osłonięty posiada kilka charakterystycznych cech: czerwone opaski na trzonie, często dzwonkowaty kapelusz, zwisające czerwone resztki zasnówki na brzegach. Umożliwiają one dość łatwe odróżnienie go od innych gatunków zasłonaków^[6]. Nieco podobny jest zasłonak krwawy (Cortinarius buillardii)^[7].

Występowanie i siedlisko

Opisano jego występowanie w Ameryce Północnej, Europie, Korei, Japonii i w środkowej Afryce^[8]. W regionach, gdzie znajduje sprzyjające warunki, np. w lasach Skandynawii czy Bawarii, często występuje bardzo licznie^[9]. W Polsce jest gatunkiem dość pospolitym^[7].

Rośnie na ziemi, w lasach liściastych i mieszanych, zaroślach, przy drogach^[6]. Owocniki tworzy od lipca do października^[4].

Znaczenie

Naziemny grzyb mikoryzowy^[3]. Żyje w symbiozie z brzozą. Niektóre atlasy grzybów podają, że jest jednym z niewielu zasłonaków, które są jadalne^[9], w innych atlasach jednak opisany jest jako grzyb niejadalny. Biorąc pod uwagę, że większość zasłonaków jest trująca, lepiej nie zbierać żadnego zasłonaka w celach spożywczych^[4].