Dąbrowa (Katowice)

Dąbrowa (niem. Dombrowa^[1]) – część Katowic, położona w południowej części miasta, na terenie dzielnicy Podlesie, w rejonie ulic: Podleśnej, Saskiej, Chabrowej i Dąbrowa.

Zobacz też: Dąbrowa w innych znaczeniach tej nazwy.

Dąbrowa

Część Katowic
Dąbrowa widziana z lotu drona (2024)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice
Dzielnica	Podlesie
Data założenia	XVII wiek
W granicach Katowic	27 maja 1975
Położenie na mapie Katowic Dąbrowa
Położenie na mapie Polski Dąbrowa
Położenie na mapie województwa śląskiego Dąbrowa
50°10′36″N 18°58′36″E

Składa się ona przeważnie z domów jednorodzinnych z różnego okresu, głównie z lat międzywojennych i z lat 60. XX wieku^[2]. Do najbardziej wartościowych budynków w Dąbrowie należą: budynek kolejowy przy ul. Saskiej 43 i leśniczówka przy ul. Saskiej 55 z 1893 roku oraz domy przy ul. Dąbrowa 10/12 i 19 powstałe przed 1939 rokiem^[3]. W dwóch obwodach spisowych obejmujących Dąbrowę oraz pozostałe domy z ulicy Saskiej mieszkało według Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku łącznie 495 osób, w 249 mężczyzn i 246 kobiet^[4]. Dąbrowa sąsiaduje z zelektryfikowaną linią kolejową nr 142^[5], a za nią znajduje się kompleks stawów Dupina położonych nad Mleczną^[4].

Historia

Staw Dupina I, położony nad rzeką Mleczną w pobliżu Dąbrowy (2018)

Skwer przy ulicy Saskiej w centralnej części Dąbrowy (2021)

Dąbrowa jako przysiółek Podlesia została założona prawdopodobnie w XVII wieku. Nazwę swoją wzięła od lasu, który stanowił zaplecze pod tę osadę^[2]. W czerwcu 1734 roku podczas wojny elekcyjnej o tron polski, na terenie Dąbrowy został wyznaczony obóz szpitalny dla wojsk elektora saskiego Augusta III. Z jednej strony obóz był ograniczony przez rzekę Dupinę (Mleczną) oraz został otoczony zasiekami w obawie przed wojskami króla Stanisława Leszczyńskiego. Wojska saskie pod koniec sierpnia 1734 roku zlikwidowały obóz, zostawiając cmentarz na którym pochowano zmarłych żołnierzy. Pozostałością tych wydarzeń jest nazwa ulicy w Dąbrowie – ulica Saska^[6].

W 1800 roku rejon Podlesia nawiedziła burza gradowa z gradem wielkości kurzych jaj, powodując w rejonie Podlesia straty materialne. Jako wotum przebłagalne, w Dąbrowie usypano mały kopczyk, na którym wybudowano w rejonie dzisiejszej ulicy Saskiej kapliczkę^[7]. Sama zaś kapliczka powstała przed 1809 rokiem. Została ona wybudowana na planie kwadratu, dach pokryto gontem, a ściany kaplicy otynkowano i pobielono. W środku znajdowały się drewniane figury świętych oraz obraz Matki Bożej^[8].

W 1868 roku podczas budowy przechodzącej przez Dąbrowę linii kolejowej Towarzystwa Kolei Prawego Brzegu Odry, łączącej Szopienice Północne z Pszczyną przez Podlesie, rozkopano cmentarz żołnierzy saskich. Szczątki żołnierzy wywożono na wzgórze koło kapliczki, gdzie ich pochowano. Samą zaś linię kolejową oddano do użytku 24 czerwca 1870 roku^[9]. W grudniu 1885 roku Dąbrowa liczyła 277 mieszkańców i była wówczas osadą na terenie gminy Podlesie w powiecie pszczyńskim^[1]. W czasie okupacji niemieckiej, w 1942 roku nakazano rozbiórkę dąbrowskiej kapliczki^[8]. W dniu 27 maja 1975 roku Dąbrowę wraz z całym Podlesiem włączono do Katowic^[10].

W centralnej części Dąbrowy, na skrzyżowaniu ulic: Saskiej, Dąbrowa i Chabrowej położony obecnie jest skwer^[11]. W ramach budżetu obywatelskiego na 2017 roku, został zgłoszony projekt utworzenia ścieżki edukacyjno-turystyczno-rowerowej oraz rekonstrukcji kapliczki saskiej sprzed 1808 roku, który nie przeszedł weryfikacji merytorycznej. Zgodnie z opinią Miejskiego Konserwatora Zabytków, rekonstrukcja kapliczki jest niemożliwa z uwagi na brak oryginalnego projektu lub inwentaryzacji architektoniczno-budowlanej, a także z uwagi na skąpe źródła ikonograficzne. Dodatkowo, budowa obiektu kultu religijnego nie jest zadaniem własnym gminy^[12]. W styczniu 2018 roku Zespół ds. Nazewnictwa Ulic i Placów Komisji Organizacyjnej Rady Miasta Katowice rozpatrywał sprawę nadania nazwy skwerowi imienia Bolesława Holeckiego. Zespół ten jednak zawnioskował o wskazanie innej lokalizacji^[13].