Dębe Wielkie

Dębe Wielkie – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Dębe Wielkie. Miejscowość jest siedzibą gminy Dębe Wielkie^[3][5].

Zobacz też: inne znaczenia.

Dębe Wielkie

wieś
Widok centrum z lotu ptaka
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	miński
Gmina	Dębe Wielkie
Liczba ludności (2023)	3 946[1]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	05-311[2]
Tablice rejestracyjne	WM
SIMC	0670054[3]
Położenie na mapie gminy Dębe Wielkie Dębe Wielkie
Położenie na mapie Polski Dębe Wielkie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Dębe Wielkie
Położenie na mapie powiatu mińskiego Dębe Wielkie
52°11′58″N 21°26′35″E[4]

Kościół św. Piotra i Pawła

Administracyjnie na terenie miasta funkcjonuje pięć sołectw: Dębe Wielkie Centrum, Dębe Wielkie Północ, Dębe Wielkie Południe, Dębe Wielkie Wschód, Dębe Wielkie Zachód^[6].

Położenie

Miejscowość położona jest przy drodze krajowej nr 92, 30 km od Warszawy. Na terenie wsi znajdują się dwa przystanki kolejowe na linii kolejowej nr 2 – Dębe Wielkie oraz Nowe Dębe Wielkie.

Spis powszechny w 2011 ustalił populację wsi na 3084 osoby^[7]. Według danych przedstawionych przez władze gminne w 2020 było ich 3746.

Historia

Najwcześniejsze pisemna wzmianka o wsi, pod nazwą Dambe, pochodzi z 1416 roku. Wieś była wtedy własnością książąt mazowieckich. Po inkorporacji Mazowsza Dębe Wielkie należało do króla i stanowiło ośrodek królewszczyzny obejmującej Puszczę Dębską oraz wsie Kobierne, Rysie, Mrowiska, Wólkę Wybraniecką, Goździówkę, Zalesie oraz puszczańskie Kąty (późniejsze Kątniki i Chobot)^[8]. Wieś królewska Dębe położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego^[9]. W XIX wieku było własnością rządową.

Ze względu na położenie przy szosie brzeskiej wielokrotnie dochodziło tutaj do walk i potyczek.

31 marca 1831 r. podczas wojny polsko-rosyjskiej polskie oddziały pod dowództwem gen. Jana Skrzyneckiego odniosły zwycięstwo nad rosyjskim korpusem gen. Grigorija Rosena.

Osobny artykuł: Bitwa pod Dębem Wielkim.

W 1898 podczas wiecu socjalistów SKPiL i PPS-Lewicy w Dębem Wielkim został aresztowany Feliks Dzierżyński. 10 września 1939 roku pociągi ewakuacyjne jadące z Warszawy utknęły w korku w okolicach stacji kolejowej Dębe Wielkie. Dołączył do nich pociąg pancerny nr 52 „Piłsudczyk”, który stał się celem ataku ze strony Luftwaffe. Piłsudczyk bronił swoją załogę oraz ludność cywilną. W 1944 walki pomiędzy Armią Czerwoną a hitlerowcami^[10].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Instytucje na terenie miejscowości

• Urząd Gminy Dębe Wielkie (ul. Strażacka 3)
• Szkoła Podstawowa im. "Wołyńskiej Brygady Kawalerii" (ul. Warszawska 78)
• Przedszkole Gminne (ul. Strażacka 3)
• Przedszkole Niepubliczne "Euromisie" (ul. Strażacka 1)
• Parafia Rzymskokatolicka pw. św. apostołów Piotra i Pawła w Dębem Wielkim (ul. Kościelna 2)
• Ochotnicza Straż Pożarna (ul. Strażacka 1)^[11]
• Zespół Przychodni Lekarskich (ul. Szkolna 40)^[12]
• Urząd Pocztowy Dębe Wielkie (ul. Strażacka 3)^[13]

Zabytki i miejsca pamięci

• zabytkowy kościół rzymskokatolicki Świętych Apostołów Piotra i Pawła zbudowany w 1906 roku w stylu neogotyckim według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego^[14]
• grób rodziny Tabiszewskich, ostatnich właścicieli majątku Dębe Wielkie (na cmentarzu parafialnym)^[15]
• krzyż na cześć powstańców listopadowych^[15]

Znane osoby związane z miejscowością

W Dębem Wielkim 3 kwietnia 1886 r. urodził się Stefan Aleksander Okrzeja – robotnik, członek PPS i Organizacji Bojowej PPS, działacz niepodległościowy i socjalistyczny.

W tej miejscowości urodził się Marek Piotrowski – kick-bokser, między innymi mistrz świata według ISKA, PKC i FFKA (full-contact) oraz Karate Kyokushin.