Difosfina

Difosfina, P
2H
4 – nietrwały nieorganiczny związek chemiczny, połączenie fosforu i wodoru o budowie chemicznej analogicznej do hydrazyny (H
2N−NH
2). Jest bezbarwną cieczą ulegającą spontanicznemu zapłonowi w powietrzu. Zawartość difosfiny w fosfinie jest przyczyną jej samozapłonu w powietrzu o temperaturze pokojowej. Difosfina posiada charakterystyczny zapach zgniłych ryb – wyczuwalny nawet przy bardzo niskich stężeniach.

Difosfina

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) podst. difosfan[1] Inne nazwy i oznaczenia dwufosfina, ciekły fosforowodór
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	P 2H 4
Inne wzory	H 2P−PH 2, PH 2PH 2
Masa molowa	65,98 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz[2]
Identyfikacja
Numer CAS	13445-50-6
PubChem	139283
InChI InChI=1S/H4P2/c1-2/h1-2H2 InChIKey VURFVHCLMJOLKN-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie reaguje z wodą[2] Temperatura topnienia −99 °C[2] Temperatura rozkładu 63,5 °C[2]
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne. Temperatura samozapłonu ok. 20 °C[2]
Podobne związki
Podobne związki	hydrazyna
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Difosfinę otrzymać można przez hydrolizę fosforku wapnia (Ca
3P
2) w obniżonej temperaturze i oddzielenie od fosforiaku^[3][4]. Powstaje jako produkt uboczny w procesie otrzymywania fosfiny^[5]. Może powstawać także podczas rozkładu materii organicznej i według niektórych hipotez, difosfina powstająca w ten sposób przyczynia się do występowania błędnych ogników^[6].

Właściwości chemiczne

Difosfina jest nietrwałym związkiem będącym silnym reduktorem, ulega samozapłonowi na powietrzu^[5]. Pod wpływem światła^[3][7] lub działania chlorowodoru w −125 °C^[7] dysproporcjonuje na fosfinę i fosfor czerwony:

6P
2H
4 → 8PH
3 + P
4

Podczas ogrzewania difosfina ulega termolizie z wytworzeniem fosfin cyklicznych P
nH_{n} (n = 3–10) i policyklicznych P
nH_{m} (m < n), wśród których przeważa pentafosfolan (PH)
5 i związki policykliczne zawierające pierścienie pięcioczłonowe^[4].

W reakcji z butylolitem w −25 °C następuje dysproporcjonowanie do fosforiaku i policyklicznego heptafosforku trilitu Li
3P
7^[4] o szkielecie heptafosfanortricyklenu^[a].

Pochodne organiczne

Difosfinami nazywane są związki fosforoorganiczne o budowie R
2P−PR
2 (np. tetrametylodifosfina Me
2P−PMe
2) oraz R
2P−(CH
2)
n−PR
2 (wykorzystywane jako ligandy dwukleszczowe, np. 1,1-bis(difenylofosfino)metan, Ph
2P−CH
2−PPh
2).

Uwagi

1. Zobacz strukturę: Li₃P₇, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 12761234 [dostęp 2016-01-04] (ang.).