Korzak różnokształtny

Korzak różnokształtny (Diplocarpa irregularis (Schwein.) Baral & Pärtel) – gatunek grzybów należący do rodziny Cordieritidaceae^[1].

Korzak różnokształtny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	patyczniaki
Rząd	tocznikowce
Rodzina	Cordieritidaceae
Rodzaj	Diplocarpa
Gatunek	korzak różnokształtny
Nazwa systematyczna
Diplocarpa irregularis (Schwein.) Baral & Pärtel Index Fungorum 509: 1 (2022)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Diplocarpa, Cordieritidaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1832 r. Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Peziza irregularis. Obecną nazwę nadali mu Hans-Otto Baral i Kadri Pärtel w 2002 r.^[1]

Synonimy:

• Cordierites irregularis (Schwein.) Sacc. 1883
• Ionomidotis irregularis (Schwein.) E.J. Durand 1923
• Midotis irregularis (Schwein.) Cooke ex Sacc. 1895
• Peziza irregularis Schwein. 1832^[2].

Polską nazwę zarekomendowała Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów w 2021 r. dla synonimu Ionomidotis irregularis^[3]. Jest niespójna z aktualną nazwą naukową.

Morfologia

Owocniki

Typu apotecjum o twardej, galaretowatej konsystencji, początkowo krążkowate, wkrótce w kształcie ucha lub nieregularnie klapowane i wachlarzowate z krótkim trzonem, z którego często wyrasta pojedyncze apotecjum, ale częściej 2–5 apotecjów, maksymalnie do 10, o średnicy 15–30 mm. Górna, pokryta hymenium powierzchnia jest gładka, początkowo ciemnopurpurowo czarna, później czarniawa. Powierzchnia dolna czarniawa, pokryta ciemnooliwkowo-brązowymi chropowatościami, łatwymi do usunięcia. Miąższ o grubości do 4 mm, skórzasto galaretowaty, w stanie świeżym ciemnopurpurowo czarny, po wyschnięciu czarniawy. Zapach i smak niewyraźny^[4].

Cechy mikroskopowe

Worki ośmiozarodnikowe, ok. 70 × 7 μm, wąsko maczugowate, z nieamyloidalnymi wierzchołkami. Askospory 7–9 × 2,8–3,5 μm, wąsko eliptyczne, zwykle z dwoma dużymi i kilkoma małymi gutulami. Parafizy dwóch rodzajów:

• nitkowate o szerokości do 3 μm, zwykle z 2-4 septami, nieco rozszerzone ku górze (do 4 μm), z wyraźnym, lancetowatym, ostrym wierzchołkiem,
• wąsko cylindryczne, nieregularnie zakrzywione, czasem z krótkimi rozgałęzieniami i zaokrąglonym lub płaskim wierzchołkiem.

Zewnętrzna warstwa owocnika zbudowana z cienkościennych, komórek o kształcie od okrągławego do nieregularnego, o średnicy 10–25 μm, barwie brązowej do purpurowej. W świeżych owocnikach zawierają osadzony w cienkiej warstwie żelu pigment, który w 5% NH₄OH ma płowobrązowy kolor. Strzępki trzonu septowane, o grubości do 6 μm, z purpurowo-brązową zawartością, osadzone w nieco żelowatej masie^[4].

Występowanie i siedlisko

Podano stanowiska Ionomidotis irregularis w Ameryce Północnej, Europie i Azji^[5]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła 2 stanowiska^[6], w późniejszych latach podano kilka następnych^[7].

Grzyb nadrzewny, saprotrof^[6]. Preferuje silnie spróchniałe pnie buka pospolitego Fagus sylvatica, ale w Europie Północnej, gdzie gatunek ten nie występuje, podano stanowiska korzaka różnokształtnego na spróchniałym drewnie kilku gatunków innych drzew liściastych: olsza szara (Alnus incana), brzoza (Betula sp.), grab pospolity (Carpinus betulus), wiąz górski (Ulmus glabra). Ze względu na silne preferencje do niezagospodarowanych starodrzewów, korzak różnokształtny jest gatunkiem wskaźnikowym i sztandarowym takich siedlisk w całej Europie^[4].