Dirck van Baburen

Dirck van Baburen (ur. ok. 1592–1593 w Wijk bij Duurstede, zm. 21 lutego 1624 w Utrechcie)^[1] – holenderski malarz okresu baroku, caravaggionista utrechcki.

Dirck van Baburen

Data i miejsce urodzenia	ok. 1592–1593 Wijk bij Duurstede
Data i miejsce śmierci	21 lutego 1624 Utrecht
Narodowość	holenderska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	barok

Dirck van Baburen – U stręczycielki, 1622, Museum of Fine Arts w Bostonie

Dirck van Baburen – Zaparcie się Świętego Piotra, 1620–1624, Muzeum Narodowe w Krakowie

Życiorys

Był uczniem manierysty Paulusa Moreelse^[1]. Prawdopodobnie przed 1615 wyjechał do Włoch^[1][2]. W 1615 działał przez rok w Parmie^[1][2], gdzie wykonał ołtarz Męczeństwa św. Sebastiana (1615, niezachowany)^[3]. W latach 1616–1620 pracował w Rzymie^[1], gdzie uległ wpływom Caravaggia i Carla Saraceniego. W 1617 wraz z Davidem de Haenem wykonał Złożenie do grobu dla Cappella della Pietà rzymskiego kościoła San Pietro in Montorio^[2][3]. Pracował także dla kardynałów Vincenzo Giustinianiego i Scipione Borghese^[2][3]. W Rzymie przystąpił do bractwa Bentvueghels^[1]. Do Utrechtu wrócił w 1621 i pozostał tam do końca życia^[1].

Twórczość

Malował sceny religijne, mitologiczne i rodzajowe. Wykorzystywał mocny światłocień do wydobycia z półmroku intensywnych plam barwnych. Sytuował duże postacie w bliskim planie kompozycyjnym, przeważnie zestawione ciasno na niewielkiej przestrzeni, często ujęte półfiguralnie. Grubą mięsistą farbą sugestywnie odtwarzał fakturę przedmiotów, tkanin i ciał^[2]. Często malował na miedzi.

Jeden z obrazów van Baburena – U stręczycielki (1622), który prawdopodobnie należał wówczas do teściowej Jana Vermeera^[3] – mógł stać się inspiracją dla mistrza z Delftu do namalowania w 1656 płótna pod takim samym tytułem^[2]. Ponadto Vermeer dwukrotnie wykorzystał motyw tegoż obrazu van Baburena, umieszczając go w tle dwóch innych swoich obrazów: Koncert (ok. 1665–1666) i Dziewczyna siedząca przy klawesynie (1673–1675)^[2].

Wybrane dzieła

• Chłopiec grający na drumli (1621) – Utrecht, Centraal Museum
• Chrystus umywa nogi apostołom (ok. 1616) – Berlin, Gemäldegalerie
• Chrystus wśród uczonych (ok. 1622) – Bloomington, Indiana University Art. Museum
• Cierniem koronowanie (1623) – Utrecht, Museum Catharijneconvent
• Heraklit i Demokryt – Kowno, Muzeum Ciurlioniosa
• Koncert (ok. 1623) – Petersburg, Ermitaż
• Pojmanie Chrystusa (ok. 1619) – Rzym, Galeria Borghese
• Prometeusz skowany (1623) – Amsterdam, Rijksmuseum
• U stręczycielki (1622) – Boston, Isabella Stewart Gardner Museum
• Tytus (1622) – Berlin, Zamek Gruenewald
• Zaparcie się Świętego Piotra (1620–1624) – Muzeum Narodowe w Krakowie^[4]
• Złożenie do grobu (1617) – Rzym, San Pietro in Montorio