Krążkówka żyłkowana

Krążkówka żyłkowana (Disciotis venosa Pers. (Pers.) Arnould) – gatunek grzybów należący do rodziny smardzowatych (Morchellaceae)^[1].

Krążkówka żyłkowana

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	kustrzebniaki
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	smardzowate
Rodzaj	krążkówka
Gatunek	krążkówka żyłkowana
Nazwa systematyczna
Disciotis venosa (Pers.) Arnould Bull. Soc. mycol. Fr. 9: 111 (1893)

Starszy owocnik

Młode owocniki

Charakterystyczne żyłkowanie widoczne po wewnętrznej stronie

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Disciotis, Morchellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Peziza venosa. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1893 r. Léon Arnould, przenosząc go do rodzaju Disciotis^[1].

Niektóre synonimy^[2]:

• Discina reticulata (Grev.) Fr. 1822
• Discina venosa (Pers.) Fr. 1822
• Peziza reticulata Grev. 1825
• Peziza venosa Pers. 1801

Polska nazwa według A. Chmiel^[3].

Morfologia

Owocnik

Średnicy 5–15 cm, miseczkowaty, nieregularny, u starszych okazów płasko rozpostarty. Wewnątrz barwy szarobrązowej, żółtobrązowej do ciemno czerwonobrązowej. Powierzchnia delikatnie marszczona, pofałdowana. Zewnętrznie białawy o powierzchni omszonej, w dole żyłkowany. Brzeg podwinięty^[4][5].

Trzon

Jasnoszary, krótki, słabo zaznaczony^[5]

Miąższ

Kruchy, białawy, o wyraźnym zapachu chloru, smak łagodny^[5]

Cechy mikroskopowe;

Zarodniki o rozmiarach 22–25 × 12–15 µm, elipsoidalne, gładkie, bez gutuli, z jednorodną zawartością. Worki 8-zarodnikowe. Wstawki mają szerokość do 10 µm, brązową zawartość i są septowane^[6].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i Europie^[7]. W Polsce gatunek rzadki. Do 2020 r. podano 6 stanowisk historycznych i 27 nowych^[8]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów^[9]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[10]. W Polsce od 1983 r. podlega ochronie ścisłej bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej^[8][11].

Rośnie od kwietnia do maja, na ziemi, w lasach liściastych, parkach, najchętniej na podłożu wapiennym, pojedynczo lub w grupach; miejscami nierzadki^[4].

Znaczenie

Saprotrof. Grzyb jadalny. Jest to smaczny grzyb, którego ostry zapach znika podczas przyrządzania^[5].

Gatunki podobne

• krążkownica wrębiasta Discina ancilis, która rośnie w lasach iglastych na próchniejącym drewnie, jest mniejsza i nie posiada chlorowego zapachu. Jej zarodniki są drobno brodawkowane^[12],
• piestrzenica tarczowata Gyromitra parma, która również występuje na drewnie drzew liściastych (głównie buka i jesionu),
• wiele gatunków z rodzaju Peziza (kustrzebka), które jednak nie mają charakterystycznej dla krążkówki żyłkowanej sieci żyłek i ich miąższ nie ma zapachu chloru. Ponadto zazwyczaj tworzą owocniki później^[8].