Dreptacz okazały

Dreptacz okazały^[1] (Badister unipustulatus) – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Azorów po Syberię i Azję Środkową. Zasiedla pobrzeża wód.

Dreptacz okazały

Badister unipustulatus
Bonelli, 1813
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze drapieżne
Rodzina	biegaczowate
Podrodzina	dzierowate
Plemię	Licinini
Podplemię	Licinina
Rodzaj	dreptacz
Podrodzaj	Badister s.str.
Gatunek	dreptacz okazały
Synonimy
Badister affinis Letzner, 1851 Badister cephalotes Dejean, 1826 Badister episternalis Gerhardt, 1888 Badister pici Schatzmayr, 1909 Badister sexpustulatus Puel, 1925 Badister teutonoides Preudhomme de Borre, 1882 Badister trapezicollis Apfelbeck, 1904 Badister unipunctatus Jacquelin du Val, 1855 Badister quadrimaculatus Letzner, 1851

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1813 roku na podstawie okazów z Włoch przez Franco Andreę Bonelliego na łamach „Mémoires de l'Académie Impériale des Sciences, Littérature et Beaux-Arts de Turin: Sciences Physiques et Mathématiques”^[2].

Morfologia

Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 6,1^[3] do 8,7 mm^[4].

Głowa jest czarna, niemal tak szeroka jak przedplecze i od 1,3 do 1,7 raza od niego dłuższa. Warga górna jest na przedniej krawędzi ostro, V-kształtnie wycięta^[4]. Aparat gębowy ma prawą żuwaczkę wykrojoną na krawędzi zewnętrzno-grzbietowej, lewą zaś niezmodyfikowaną^[4][5]. Głaszczki są czerwonobrązowe z przyczernionymi szczytami członów drugiego i trzeciego. Ostatni człon głaszczków szczękowych jest spiczasty^[4]. Czułki są czerwonobrązowe z brązowymi i na szczytach zaczernionymi członami od drugiego do czwartego, a czasem także z zaczernionym szczytem członu pierwszego^[4][1].

Przedplecze jest żółtoczerwone, żółtobrązowe, czerwone lub czerwonobrązowe^[4][5][1], wyraźnie silniej zwężone ku tyłowi niż ku przodowi^[4]. Tarczka jest czerwonobrązowa^[4], niewiele ciemniejsza od tła pokryw^[1]. Pokrywy u samic są wyraźnie szersze niż u samców^[3]. U obu płci mają tło żółtoczerwone, żółtobrązowe lub czerwone z czarnym wzorem^[4][5][1], typowo w postaci pary półksiężycowatych plam, czasem jednak rozbitych na dwie lub trzy pary kropek, niekiedy z zaczernieniem okolicy tarczki. Międzyrzędy są gładkie. Powierzchnie pokryw mają po jednym chetoporze (punkcie szczecinkowym) przytarczkowym i po dwa (rzadko trzy) chetopory dyskalne^[4]. Irydyzacja powierzchni pokryw jest silna, a ich mikrorzeźba drobna – na 10 μm długości mieści się cztery do pięciu cienkich rysek poprzecznych o konturach rozmytych nawet przy 150-krotnym powiększeniu^[3]. Wierzchołkową krawędzią pokryw biegnie szereg krótkich, ale wyraźnych włosków^[4]. Skrzydła tylnej pary są w pełni wykształcone^[4]. Episternity śródtułowia są żółtoczerwone do czerwonych^[4][5], natomiast barwa zapiersia i odwłoka jest czarna^[4]. Odnóża są pomarańczowe; u samca przednia ich para ma rozszerzone człony stóp od pierwszego do trzeciego^[3].

Genitalia samca mają edeagus o szerokim, owalnym, dość niesymetrycznym pierścieniu z krótkim i na prawo skrzywionym szczytem, trójkątnej paramerze prawej z lekko zaokrąglonym brzegiem dosiebnym, a także szerokiej paramerze lewej z wyraźnym wcięciem u nasady szeroko zaokrąglonej krawędzi proksymalnej i lekko wypukłą krawędzią wierzchołkową. Płat środkowy (prącie) jest wyraźnie w widoku brzusznym niesymetryczny, na spodzie części wierzchołkowej z rozdętym guzkiem. Genitalia samicy mają krótką, szeroką, czapeczkowatą torebkę kopulacyjną i długą, C-kształtną spermatekę ze spiralnie skręconą w lewo częścią odsiebną. Tylne części laterotergitów są nieco wyciągnięte, dzwonkowate i mocno zesklerotyzowane. Wszystkie szczecinki na szczytowych krawędziach spodu laterotergitów skierowane są ku przodowi, mniej lub bardziej prostopadle do owych krawędzi. Pierwszy gonokoksyt ma kształt trójkątny, lejkowaty i pozbawiony jest punktowania, drugi zaś jest wydłużony, lekko zakrzywiony, o zaostrzonej na szczycie blaszce i lekko zakrzywionej grzbietowo-środkowej szczecince szablastej^[3].

Ekologia i występowanie

Owad rozmieszczony na nizinach^[4]. Zasiedla wilgotne, zarośnięte pobrzeża wód oraz zacienione mokradła, najchętniej brzegi małych zbiorników śródleśnych^[4][6].

Gatunek palearktyczny^[4] o euro-syberyjsko-środkowoazjatyckim rozsiedleniu^[3]. W Europie znany jest z Azorów, Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji. W Azji podawany jest z zachodniosyberyjskiej części Rosji, anatolijskiej części Turcji, Gruzji, Armenii, Kazachstanu i Uzbekistanu^[7][8].