Enstatyt

Enstatyt – minerał z gromady krzemianów, zaliczany do grupy piroksenów. Minerał bardzo pospolity i szeroko rozpowszechniony.

Enstatyt

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	krzemian magnezu Mg2[Si2O6][1]
Twardość w skali Mohsa	5–6[1]
Przełam	nierówny/nieregularny[1]
Łupliwość	niewyraźna, dwukierunkowa, wyraźna/dobra[1]
Pokrój kryształu	pryzmatyczny[1], tabliczkowy, słupkowy
Przezroczystość	przeświecający, nieprzezroczysty[1]
Układ krystalograficzny	rombowy[1]
Klasa krystalograficzna	dwupiramidalna[1]
Właściwości mechaniczne	kruchy[1]
Gęstość	3,2–3,9 g/cm³[1]
Właściwości optyczne
Barwa	brunatna i zielona w odcieniach, czasami żółta lub bezbarwna[1]
Rysa	biała, szara[1]
Połysk	szklisty, perłowy[1]
Współczynnik załamania	1,65–1,679 (dwuosiowy)[1]
Inne	dwójłomność: 0,009–0,011[1] dyspersja (optyka): słaba[1]
Dodatkowe dane
Klasyfikacja Strunza	9.DA.05[1]

Nazwa pochodzi od gr. enstates = przeciwnik (antagonista); nawiązuje do dużej odporności tego minerału na wysoką temperaturę.

Właściwości

Bardzo rzadko tworzy prawidłowo wykształcone kryształy tabliczkowe, płytkowe czy słupkowe. Przeważnie występuje w skupienach ziarnistych, zbitych, blaszkowych lub w formie pojedynczych ziarn w skale. Czasami tworzy agregaty. Jest kruchy, przezroczysty, czasami wykazuje efekt kociego oka, rzadziej asteryzm sześciopromiennej gwiazdy (enstatyt gwiaździsty). Często zawiera żelazo (ok. 10% Fe₂Si₂O₆) i chrom (enstatyt chromowy). Tworzy roztwór stały piroksenów rombowych: enstatyt – ferrosilit: członami pośrednimi są bronzyt i hipersten.

Występowanie

Częsty składnik skał magmowych, głównie norytów, piroksenitów, perydotytów, harzburgitów, gabr i bazaltów. Rzadziej bywa spotykany w sjenitach, melafirach, andezytach, dacytach, pegmatytach. Występuje także w skałach metamorficznych i w aluwiach rzecznych. Występuje niekiedy w meteorytach (chondytach – np. chondrytach enstatytowych, achondrytach^[2] –przykładem achondrytu enstatytowego jest Zakłodzie). Towarzyszą mu zazwyczaj pseudobrookit, hematyt, trydymit, ilmenit, magnetyt, flogopit, sanidyn, fluorapatyt oraz cyrkon^[1].

Miejsca występowania: Niemcy – Eifel, Bellerberg, Szwajcaria, Irlandia, USA, Birma, Indie, Japonia, Rosja, Brazylia, Meksyk, Wielka Brytania, Madagaskar.

W Polsce spotykany jest w trzeciorzędowych bazaltach Dolnego Śląska (okolice Zgorzelca, Lubania, Jeleniej Góry). Występuje w skałach północno-wschodniej Polski (okolice Suwałk).

Zastosowanie

• ma znaczenie naukowe,
• atrakcyjny i poszukiwany kamień kolekcjonerski,
• kamień ozdobny i jubilerski.

Zobacz też

hipersten, bronzyt, ferrosilit.

Bibliografia

• W. Schuman: Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. „Alma –Press” – 2004
• O. Medenbach, C. Sussieck-Fornefeld: Minerały, „Świat Książki” – 1996
• R. Hochleitner: Minerały i kryształy, „Muza S.A.” – 1994
• W. Schumann: Minerały świata, O. Wyd.”Alma- Press” 2003

Linki zewnętrzne

• Enstatyt na stronie Webmineral (ang.)