Europa Nostra

Europa Nostra – europejska federacja stowarzyszeń na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Europy.

Europa Nostra

Siedziba	Bruksela
Członkowie	NGO organizacje, samorządy, członkowie indywidualni
prezydent	Plácido Domingo
prezydent wykonawczy	Denis de Kergorlay
Utworzenie	1963
Strona internetowa

Struktura

Federacja składa się z 250 organizacji członkowskich – stowarzyszeń ochrony dziedzictwa kulturowego i fundacji o łącznej liczbie ponad 5 milionów osób, 150 stowarzyszeń współpracujących (organizacji NGO, organów rządowych, władz lokalnych i korporacji), a także 1500 członków indywidualnych, którzy bezpośrednio wspierają misję Europa Nostra^[1].

Wiele stowarzyszeń, zajmujących się lokalnie ochroną swego dziedzictwa kulturowego, może dzięki współpracy z Europa Nostra komunikować się z dużymi instytucjami, takimi jak Unia Europejska, Rada Europy, czy UNESCO.

Stowarzyszenie zostało założone w 1963 roku i ma swoją siedzibę w Hadze (Holandia). Działalność koordynowana jest przez Sekretariat Międzynarodowy. Sekretarzem generalnym Europa Nostra jest Sneška Quaedvlieg-Mihailović (Holandia / Serbia). W kilku państwach Sekretariat Międzynarodowy ma swoją reprezentację w strukturach krajowych.

Członkowie stowarzyszenia

Członków Europa Nostra można podzielić na trzy główne kategorie:

• Organizacje pozarządowe oraz non-profit na poziomie europejskim, narodowym, regionalnym i lokalnym;
• Przedsiębiorstwa prywatne i publiczne;
• Pojedyncze podmioty.

Historia powstania

Europa Nostra została założona w 1963 roku z inicjatywy Italia Nostra, jako odpowiedź na poważne zagrożenie dla przetrwania Wenecji, spowodowanego przez regularne powodzie. W 1991 r. Połączyła się z Internationales Burgen Institut (Międzynarodowy Instytut Zamków), utworzony w 1949 roku.

W ciągu swej historii prezydentami Europa Nostra było szereg światowej sławy postaci z życia artystycznego i politycznego, takich jak Maestro Plácido Domingo (Hiszpania), Denis de Kergorlay (Francja), a wcześniej Księżna Badajoz z Hiszpanii (2007–2009), Henryk książę Danii (1990–2007) oraz polityk, minister Holandii – Hans de Koster (1984–1990)^[2].

Działania, programy, nagrody

Od 1978 Europa Nostra wręcza nagrody za utrzymywanie i restaurację obiektów kulturowych w krajach europejskich.

W 2002 roku Unia Europejska przekazała stowarzyszeniu nadzór nad administracją programu nagród zwanym European Union Prize for Cultural Heritage („Nagroda Europa Nostra”). Celem tego programu jest:

• promowanie wysokich i rygorystycznych standardów na polu dziedzictwa kulturowego Europy;
• stymulowanie wymiany doświadczeń i kompetencji na poziomie ponadnarodowym;
• stymulowanie działań i akcji w ramach rozwoju dziedzictwa kulturowego.

W 2010 roku Europa Nostra otworzyła w Brukseli biuro łącznikowe, którego zadaniem jest koordynacja lobbingu instytucji UE i innych organów europejskich i międzynarodowych z siedzibą w Brukseli, Strasburgu i Paryżu.

W 2011 roku podczas organizowanego przez Europa Nostra Europejskiego Kongresu Dziedzictwa Narodowego w Amsterdamie wraz z 27 innych europejskich i międzynarodowych sieci i organizacji działających na polu dziedzictwa kulturowego utworzono sojusz europejskiego dziedzictwa European Heritage Alliance 3.3^[3].

Dziedzictwo w zagrożeniu

W styczniu 2013 r. rozpoczął się Program „7 najbardziej zagrożonych” (wspólnie z Grupą Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Instytutem EBI) – w celu identyfikacji zagrożonych zabytków i obiektów w Europie oraz mobilizacji partnerów publicznych i prywatnych na szczeblu lokalnym, krajowym i europejskim dla znalezienia przyszłości tych miejsc. 7 najbardziej zagrożonych miejsc i zabytków na rok 2013 zostało wybranych z listy 14 przygotowanych przez międzynarodową komisję, która przeszła 40 nominacji od organizacji członkowskich z 21 krajów^[4].

W ostatnich latach Europa Nostra podniosła głos, by ratować zagrożone zabytki, miejsca lub krajobrazy w Europie, takie jak:

1. Roșia Montană w Siedmiogrodzie w Rumunii, którego dziedzictwo i środowisko są zagrożone przez proponowaną odkrywkową kopalnię złota;
2. Rzymskie stanowisko archeologiczne w Allianoi, Turcja – zagrożone budową zapory nawadniającej (obecnie obszar ten zniknął pod wodą);
3. Góra Saint-Michel, Normandia, Francja - zagrożona projektowanymi olbrzymimi turbinami wiatrowymi;
4. Włoskie miasta historyczne w regionie Emilia-Romania, dotknięte trzęsieniami ziemi w maju 2012 r;
5. Średniowieczne miasto L’Aquila i otaczające ją rozległe wsie w regionie Abruzzo, Włochy - zagrożone różnym stopniem zniszczenia lub szkodami spowodowanymi trzęsieniem ziemi w kwietniu 2008 r.;
6. Starożytne miasto Famagusta, Cypr – zagrożone zaniedbaniem spowodowanym trwającym konfliktem politycznym;
7. Pozostałości średniowiecznego ratusza w Berlinie, Niemcy, a także zabytkowe latarnie gazowe w mieście, zagrożone nowymi obiektami infrastruktury;
8. Plac Sant’Ambrogio w Mediolanie, Lombardia, Włochy – zagrożony proponowaną budową podziemnego parkingu.

Nagrody Europa Nostra dla obiektów w Polsce

Grand Prix

• Wystawa "Auschwitz. Not long ago. Not far away" stworzona we współpracy hiszpańskiej firmy Musealia i Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau (Grand Prix 2020)^[5].

Medale

• pałac Herbsta w Łodzi (medal 1990)
• kościół odpustowy „Na Pólku” pod Bralinem (medal 1992)
• kościół św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej (medal 1994)
• cerkiew w Owczarach (medal 1994)
• Muzeum Zamoyskich w Kozłówce (medal 1996)
• dwór szlachecki w Tułowicach (medal 1999)^[6]
• Muzeum w Biskupinie (medal 2006)^[7]
• Model Rewitalizacji Rzemiosła Serfenta w Cieszynie^[8]

Dyplomy

• Kościół św. Franciszka Serafickiego w Poznaniu (tzw. „kościół bernardynów”) (dyplom 1989)
• dwór w Turowej Woli (dyplom 1992)
• pałac myśliwski w Antoninie (dyplom 1993)
• zamek Sułkowskich w Rydzynie (dyplom 1994)
• Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (dyplom 1994)
• Państwowe Muzeum Zamkowe w Pszczynie (dyplom 1995)
• Stara Papiernia w Konstancinie-Jeziornie (dyplom 2003)^[9]

Wyróżnienia

• Za konserwację zbiorów szat i ubiorów liturgicznych w kryptach bazyliki świętych Janów w Lublinie (dyplom za zbiory dzieł sztuki, 2002)
• Fundacja Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich za ogólnodostępną bazę zdjęć i transkrypcji wszystkich nagrobków z ponad stu cmentarzy żydowskich w Polsce (2018)^[10]

W Polsce

W Polsce odpowiednikiem działań Europa Nostra jest stowarzyszenie Patria Polonorum, której prezes prof. Zygmunt Świechowski został przyjęty do Rady Naczelnej „Europa Nostra”^[11].

Zobacz też

• Lista światowego dziedzictwa UNESCO
• Patria Polonorum